مفهوم حقوق بشر در غرب و کشور های اسلامی از حیث مصادیق، ماهیت و منشا

حقوق بشر يا «حقوق الانسان» در زبان عربی و Human Rights در زبان انگليسي و Droits de I Phomme در زبان فرانسوی ناميدهمي شود و از پيشينه ای به قدمت تاريخ بشری برخوردار است. لازمه حقوق بشر، دارا بودن سه کيفيت مرتبط است: اين حقوق بايد طبيعي(ذاتي انسان ها)، برابر (يکسان برای همه)، و جهان شمول (قابل اجرا درهر جا) باشند. همه افراد بشر در هر جايي از جهان بايد به دليلانسان بودن خود، به طور برابر از اين حقوق بهره مند باشند. اين حقوق اعطا کردني نيست، بلکه گرفتني است. بين انديشمندان اسلامي ومتفکران غربي در مسئله حقوق بشر، اختلافات مبنايي وجود دارد. يك مورد اساسي و مبنايي به تعريف قانون صحيح و معتبر برمي گردد.متفکران غربي قانوني را معتبر مي دانند که موافق با خواسته های انسان ها و در راستای انسان محوری باشد، از اين رو، منشاء اعتبار قانونرا آراء و خواسته های مردم مي دانند. از ديدگاه اسلام قانوني صحيح و معتبر است که از سوی خدا و از طريق وحي به دست ما رسيدهباشد و مطابق با مصالح واقعي انسان ها باشد و از اين رو، ارزش قانون به مطابقت با مصالح مادی و معنوی انسان ها است. طبق اين ديدگاه،بشر تکويناً و تشريعاً بنده خداوند متعال است و برخلاف متفکران غربي که انسان را در برابر خدا هم آزاد مي پندارند، بر تسليم وفرمانبرداری انسان ها در برابر خدا تأکيد مي ورزد. در مقدّمه اعلاميه اسلامي حقوق بشر آمده است: «با در نظر گرفتن عقيده توحيد ناب، کهساختار اسلام بر پايه آن استوار شده است; عقيده ای که بشريت را فراخواند تا جز خدا کسي را پرستش نکرده و شريکي برای او قايلنشوند و احدی را به عنوان خدا به جای الله نگيرند. اين شريعت، معنويات و ماده را با هم درآميخت. پس از آنچه بيان شد معلوم مي شودکه اساس تفکر اسلامي در منشأ قانونگذاری و مشروعيت مقررات حقوقي، خداوند متعال و وحي (توحيد محوری) است و در انديشه غرباساس، انسان و خواسته های فردی او (انسان محوری) است. بنابراين مفهوم غربي حقوق بشر موجود در کشورهای اسلامي از حيثمصاديق و ماهيت شباهت زياد و از حيث منشا و تحول اجرا تفاوت دارد.

کلیدواژه ها:

حقوق بشر ، اسلام ، غرب ، مصادیق و ماهیت ، منشا