مدیریت بهره برداری از شبکه های آبیاری و تأثیر مسایل فرهنگی و اجتماعیبهرهبرداران بر بهرهبرداری)موردی شبکه شعبان نهاوند

در کشور ما اعمال سیستم مدیریت بهره برداری دولتی و عدم تطابق و پذیرش بهره برداران و عدم توجه به مطالعاتاجتماعی و فرهنگی بهره برداران ، همواره به عنوان یکی از علل عدم موفقیت و کارایی شبکه های آبیاری مطرح بوده است بنابراینبرای استفاده مناسب و بهتر از شبکه ها توصیه می گردد در امر احداث و بهره برداری از شبکه ها از مشارکت بهره برداران استفادهبهینه گردد. بحث اصلی این مقاله بیشتر در خصوص مسایل و مشکلات بهره برداری با رویکرد مشکلات اجتماعی و فرهنگی، ازنهرها و ارائه راهکارهای تجربی و مناسب جهت تعمیر و نگهداری و بهره برداری بخصوص در شبکه شعبان نهاوند است که طول آنحدود 15 کیلومتر و با مقطع ذوزنقه ای با عرض کف 1/3 متر و ارتفاع 1/2 متر با قابلیت عبور دبی 4/5 مترمکعب در ثانیه از می باشد .مدیریت بهره برداری و نگهداری و مسایل و مطالعات اجتماعی و فرهنگی در شبکه های آبیاری غالباً کمتر مورد توجه قرارمی گیرند . و این در بسیاری موارد منشاء بروز کاستی ها و عدم دستیابی به اهداف پیش بینی شده طرح هاست . در حال حاضرمدیریت نگهداری و بهره برداری از سیستم ها آبیاری و زهکشی در سطح مطلوبی قرار ندارند. این وضعیت به ناکافی بودن مالی ونظارت نسبت داده می شود. در عین این که تأمین منابع مالی یک پیش نیاز است، تجربه نشان داده است که ضعف سازمانی،تکنیکی و مدیریتی و بدون لحاظ مسایل فرهنگ خاص هر منطقه ، یک سیستم آبیاری و زهکشی نیز عوامل مهمی در به وجودآوردن محدودیت های برای اداره مطلوب آن سیستم هستند. شرکت های بهره برداری پشتوانه حقوقی لازم را برای برخورد بامتخلفین در اختیار ندارند و در مواردی که جهت حل مسائل از مراجع حقوقی استمداد می طلبند، نتیجه بخشی این امر در درازمدت زمانبر است و با ماهیت فعالیت شبکه و عملیات مستمر بهره برداری همساز نمی باشد. تخلفات عمده ای که از سوی آب برانصورت می گیرد عبارتست از عدم رعایت کشت مصوب، ناهماهنگی با برنامه تحویل آب، عدم پرداخت آب بهاء، برداشت غیر مجازآب. تجاوز به حریم کانال ها و زهکش ها، تخریب اجزای طرح از قبیل دریچه ها و تجهیزات هیدرومکانیکال، ایجاد حصار و موانع وریختن مواد زاید کشاورزی و خانگی در حریم، کاشت درختان در حریم، تخلیه فضولات دامی و شاخه های هرس شده درختان درحریم و در کانال، هدایت فاضلاب منازل در نهر، هدایت سیلاب های بهاره به داخل کانال و ایجاد و ساخت دریچه بدون هماهنگیبا دستگاه بهره بردار و درگیری های فرهنگی و اجتماعی بالادستی ها با پایین دستی ها مخصوصاً در زمان کم آبی.

کلیدواژه ها:

مدیریت بهره برداری شبکه های آبیاری و زهکشی ، مسایل اجتماعی و فرهنگی ، تخلفات بهره برداران