گذر از کهن الگو به اسطوره قنات (باروری، زایش وآفرینش)

اسطوره ها قالب کهن الگوها و باردار اندیشه های ازلی و نخستین تجربه های بشر از جهان پیرامون خود و از جمله عناصرچهارگانه آن باد، خاک، آتش و آب هستند. در این میان اسطوره آب حضور خود را در قالب مراسم آیینی حفظ کرده است.مراسمی که هر چند در آغاز افسانه می نماید و ذهن را به وادی خرافه راه می کشاند؛ اما ریشه در کهن الگوهای ازلی و اسطوره-های هستی دارد. آب و نقش زندگی بخش آن ، در هر دورهای از دوران های تاریخی ، رد پایی شیرین یا تلخ از برخورد فرهنگ هایگونه گون برجای گذاشته است. کهن الگوی آب در گذر از اسطوره به حماسه ریخت و در پایان حماسه و درک حضور تاریخ، درتار و پود افسانه ها و آیین ها جاری شد. رودها، چشمه ها و نهرهای جاری هر یک در دل خود باردار اسطوره هایی زنده ، جاری وخاموش هستند و در این میان قنات، شاهکار اندیشه آدمی در بحران های کم آبی، نیز داستان خود را دارد. افسانه "عروسی قنات" یادآور اسطوره باروری و آفرینش است که به کمک بانو خدایانی چون آناهیتا برای همیشه به صورت مراسم آیینی همراه باآب جاری و مانا شد. پژوهش حاضردر نظر دارد تا با نیم نگاهی به کهن الگوها و اسطورهای آفرینش، زمینه های شکل گیریِ روانزنانه و مردانه قنات و البته با تأکید بر ویژگی زنانه آن،گره خوردگیاش را با سرشت انسان دریابد. هدف آن است تا با واکاویزمینه های باور عامه در عروسی قنات، رد پای اسطوره زایش و آفرینش را در این باور آیینی، در اندازه توش و توان علمی خویش،به بحث و تحقیق نشیند. شیوه تطبیقی تحلیلی و سپس توصیف یافته ها، در نخستین گام، راه را بر نقد و نظر می گشاید.

کلیدواژه ها:

کهن الگو ، اسطوره ، آب ، قنات ، زایش و آفرینش