شواهد فرهنگ عبید در جنوب ایران-کرانه های شمالی خلیج فارس

جنوب ایران و پس کرانه های خلیج فارس تا کنون مورد مطالعات باستان شناسی متعددی قرار گرفته شده است. یکی از دوران های غنی از نظر فرهنگ های پیش ازتاریخ در این منطقه، فرهنگ مربوط به دوره روستانشینی پیشرفته(دوره مس و سنگی) است که در خوزستان به نام دوران شوشان 1 و در فارس به فرهنگ باکون شناخته شده، که نشان دهنده اوج هنر سفالگری در دوران پیش ازتاریخ است. مناطق فرهنگ عبید متعلق به دوره مس و سنگی دربین النهرین در جغرافیای گسترده ای شامل سراسر میان رودان، جنوب ترکیه، شمال سوریه، غرب ایران و سواحل جنوبی خلیج فارس توسعه یافته است. مطالعات باستان شناسی حاکی از این است که در این زمان محوطه هایی از شمال و پس کرانه های خلیج فارس شواهدی از حضور فرهنگ عبید شناخته شده است. از جمله گزارشات بررسی های باستان شناختی پیشین حکایت از وجود حداقل دو محوطه در سواحل بوشهر (محوطه های BH56,H200 ) مربوط به فرهنگ عبید در این منطقه است. شواهد موجود در این منطقه بقایای باستان شناختی مربوط به قطعات سفال قایل مقایسه با دوره عبید 1-2 از نوع سفال اریدو و حاجی محمد است که توسط ویلیامسون در نزدیکی بوشهر شناسایی شده که تاریخی بین 5500 تا 5000 قبل از میلاد را نشان می دهد. همچنین وجود شواهدی از نفوذ فرهنگ این دوران از بین النهرین در محوطه های پس کرانه های خیلج فارس استان فارس و خوزستان شناخته شده است. به نظر می رسد طی دوره عبید مکانی های جهت استقرار بازرگانان بین النهرینی جهت تجارت با مناطق جنوب خلیج فارس و جنوب شرق ایران وجود داشته است و هم چنین استقرارهای جهت ماهیگری مردمی با فرهنگ عبید در سواحل خلیج فارس وجود داشته است. معرفی محوطه ها و شواهد فرهنگ عبید، و بررسی دلایل گسترش و نفوذ فرهنگ عبید در جنوب ایران موضوع این جستار است.

کلیدواژه ها:

خلیج فارس ، فرهنگ عبید ، دوره مس-سنگی ، بازرگانی ، ماهیگیری