تحلیل دوران نوسنگی در شمال غرب ایران بر مبنای شواهد باستان شناختی

شمال غرب ایران با وسعت تقریبی بیش از یکصد هزار کیلومتر مربع شامل استان های اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و نیمه شرقی زاگرس مرکزی است. نظر به اینکه باستان شناسی شمال غرب ایران، متکی به گاهنگاری حوضه دریاچه ارومیه بوده است به خاطر ماهیت جغرافیایی آن نم یتوان آن را به کل شمال غرب تعمیم داد. از سویی دیگر، این منطقه به دلیل دارا بودن ظرفیت های زیست-محیطی غنی از دیرباز، شرایط مناسب برای اسکان جوامع بشری را داشته است، با این حال به نظر می رسد علیرغم مطالعات باستان-شناسی در نیمه غربی دریاچه ارومیه، به جانب شرقی دریاچه کمتر پرداخته شده است. بررسی های باستان شناختی حاکی از امکان شناسایی محوطه های پارینه سنگی جدید در لبه شرقی منطقه است که این امر برخلاف مطالعات پیشین منطقه می باشد که گفته شده در طول دوره 6000-6500 پیش از میلاد این منطقه مساعد برای سکونت نبوده است. با ارزیابی متغیرهای فرهنگی و زیستی می توان به این نکته اشاره کرد که ارس و عوارض طبیعی منطقه هیچگاه به عنوان عامل بازدارنده عمل نکرده و پیوندهای ناگسستنی بین شمال غرب با حوزه قفقاز، جنوب شرقی آناتولی و شمال بین النهرین از یک سو و فلات ایران از سوی دیگر برقرار بوده است. برهمکنش های این مناطق از طریق داده های فرهنگی در طول اعصار قابل ردیابی است. اهمیت این پژوهش ازای نرو است که نه تنها می تواند به مطالعه برهمکنش های فرهنگی مردمان در دوران پیش از تاریخ منطقه بپردازد، بلکه در پیشنهاد یک تفسیر جدید از دوره نوسنگی منطقه و همچنین شناسایی جایگاه منطقه در مبادلات فرهنگی اقتصادی فی مابین فلات ایران با قفقاز و جنوب شرق آناتولی نیز موثر افتد.

کلیدواژه ها:

دوران نوسنگی ، شمال غرب ایران ، دریاچه ارومیه ، اردبیل ، شواهد باستان شناختی.