بررسی عوامل سیاسی و اجتماعی موثر بر ملی شدن صنعت نفت

زمینه های ملی شدن صنعت نفت ایران را می بایست در مطالبات انباشت شده ملی دانست که طی قریب به نیم قرن کمترین عایدی را از استخراج ذخایر نفتی خود داشت از جمله سهم کم ایران در قرادادهای نفتی، بی توجهی انگلیسی ها به حقوق ایرانیان شاغل در مناطق نفتی، عدم استفاده از نیروهای بومی در بخش های استراتژیک صنعت نفت، عدم اجرای تعهدات داده شده به دولت ایران، عدم افزایش سهم کشور صاحب نفت با توجه به گذشت زمان و ... بطور خلاصه تحقیر ملی ایرانیان توسط انگلیسی ها سبب شد تا جنبش ملی شدن صنعت نفت به عنوان نماد استقلال خواهی ایرانیان خود را بروز دهد. این مقاله با توجه به اهمیت نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران و پر رنگ شدن نقش ملی گراها در این نهضت در عمده آثار منتشر شده در تاریخ معاصر، درصدد تبیین عوامل سیاسی و اجتماعی موثر بر این نهضت ضد استعماری است و در کنار آن به بررسی جامعه شناختی این جنبش نیز پرداخته شده است. با مطالعه اسنادی)کتابخانه ای( و مراجعه به منابع و متون، مشخص گردید که نقش و اهمیت نیروهای اسلامی از جمله جبهه ملی، فدائیان اسلام و روحانیون به رهبری آیت الله کاشانی، نیروهای ملی یا همان جبهه ملی به رهبری مصدق، نیروهای توده ای و چپی، رای مثبت دیوان دادگستری لاهه علیه ایران، تظاهرات دانشجویان، مطبوعات دینی، ایلات و عشایر، طبقه متوسط سنتی و بازاریان، قتل رزم آرا، سیاست موازنه منفی مصدق، رشد آگاهی مردم و خواست آنان و ... از مهم ترین عوامل سیاسی و اجتماعی موثر بر این جنبش بوده اند

کلیدواژه ها:

نهضت ، سیاسی ، اجتماعی ، نفت ، جنبش