ارزیابی الگوریتم توازن انرژی سطحی زمین ‭(SEBAL) ‬در تخمین نیاز آبی پسته در شرایط شور

تخمین تبخیر - تعرق گیاه در شرایط واقعی حاکم بر آن از نظر نحوه مدیریت، کیفیت منابع آب و خاک و تنش های محیطی وارده به آن اهمیت ویژه ای در بهبود مدیریت آبیاری آن منطقه دارد. در پژوهش حاضر از آلگوریتم توازن انرژی سبال و ‮‭24‬ تصویر ماهواره ای مودیس برای تخمین تبخیر - تعرق واقعی پسته در شرایط شور باغ های شمال شهرستان اردکان در استان یزد استفاده و توانایی این آلگوریتم در تخمین تبخیر - تعرق واقعی روزانه و فصلی پسته مورد ارزیابی قرار گرفته است. به منظور ارزیابی این آلگوریتم در مقیاس روزانه، از روش انعکاس سنجی بازه زمانی استفاده و تغییرات روزانه رطوبت حجمی خاک در ‮‭25‬ نقطه از منطقه مطالعاتی و از عمق صفر تا ‮‭120‬ سانتی متری ناحیه ریشه به مدت یک ماه (از 8 مرداد تا 6 شهریور ‮‭1391‬) پایش شده است. برای ارزیابی فصلی نتایج سبال، آب ورودی سالیانه به منطقه مطالعاتی ‭(I) ‬و نفوذ عمقی سالیانه اندازه گیری شد تا با محاسبه بخش باقی مانده این معادله (تبخیر - تعرق سالانه) و مقایسه آن با نتایج سبال، ارزیابی انجام شود. برای محاسبه نفوذ عمقی، ابتدا اقدام به تعیین میانگین کسر آبشویی واقعی در منطقه مطالعاتی شده است. بدین منظور با نصب دستگاه تعیینصگر جبهه رطوبتی در ‮‭24‬ نقطه از منطقه مطالعاتی و تعیین کسر آبشویی در این نقاط، از قرایت های هدایت گر الکترومغناطیس در ‮‭90‬ نقطه نیز استفاده شد تا نقشه کسر آبشویی برای کل منطقه مطالعاتی ترسیم شود. با کمک این نقشه و تعیین میانگین کسر آبشویی واقعی در کل منطقه مطالعاتی، مقدار نفوذ عمقی محاسبه شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات روزانه رطوبت در هر یک از نقاط ‮‭25‬گانه متفاوت بوده، اما میانگین رطوبت خاک این نقاط در تمامی روزها نسبتا یکسان است و در محدوده ‮‭15‬ تا ‮‭20‬ درصد حجمی قرار دارد (میانگین ‮‭17/6‬ درصد و انحراف معیار ‮‭3/6‬ درصد). بر اساس نتایج به دست آمده توسط تعیینصگر جبهه رطوبتی و هدایت گر الکترومغناطیس مشخص شد که کسر آبشویی در عمق ‮‭120‬ سانتی متری خاک ناحیه ریشه پسته حدود ‮‭53‬ درصد است که از نیاز آبشویی پسته برای شستشوی نمک های اضافی این عمق از خاک بیشتر است. نتایج آزمایشات صورت گرفته روی آب آبیاری و زه آب خروجی از ناحیه ریشه نیز نشان داد که عناصر غالب در این دو منبع یون های تک ظرفیتی سدیم و کلر هستندکه نشان دهنده خاصیت تحرک بالای این دو عنصر نسبت به سایر عناصر (نظیر کلسیم و منیزیم) است. دستاورد نهایی این پژوهش ارزیابی سبال در دو مقیاس روزانه و فصلی بوده و مشخص شد که این آلگوریتم در مقیاس روزانه 7 درصد و در مقیاس فصلی 6 درصد کم برآورد برای تبخیر - تعرق واقعی پسته داشته است. بر اساس آلگوریتم مذکور، تبخیرتعرق واقعی پسته در طول فصل رشد (از نیمه فروردین تا پایان آبان ماه سال ‮‭1391‬) حدود ‮‭1275‬ میلی متر بوده که در روزهای مصرف حداکثر (مردادماه) به 7 تا 8 میلی متر در روز نیز رسیده است.