جمع آوری، شناسایی، ارزیابی، احیا و نگهداری درون شیشه ای سبزیجاتی که به صورت غیر جنسی تکثیر می شوند (سیب زمینی، سیر، نعنا و ترخون) جلد اول: سیب زمینی

سیب زمینی مهم ترین منبع گیاهی دو لپه ای در تغذیه انسان است که در ایران نیز در میان گیاهان غذایی بعد از گندم و برنج در مرتبه سوم اهمیت قرار دارد. با توجه به دسترسی نداشتن به تنوع این گیاه وارداتی در داخل، تولید آن در کشور بر پایه ژتنیکی بسیار باریک و ضعیفی شکل گرفته و در نتیجه پایداری تولید آن بسیار شکننده است. در این پروژه مجموعه قابل توجهی از منابع ژنتیکی خویشاوندان وحشی سیب زمینی مشتمل بر ‮‭474‬ نمونه ژنتیکی بذری از شش گونه ‭Solanum ‬و زیر گونهصهای آنها تهیه گردید که برای اصلاح ارقام متحمل به تنشصهای محیطی و مقاوم به بیماریصهای سیب زمینی بسیار ارزشمند میصباشد. همچنین با بدست آوردن تکنیکصهای سبز نمودن بذر حقیقی گونه های وحشی مورد بررسی از یک طرف و تکنیک های تکثیر درون شیشه انها از طرف دیگر، بخشی از این نمونهصهای ژنتیکی گونهصهای ‭Solanum ‬شامل ‮‭25‬ نمونه با موفقیت در کلکسیون درون شیشهصای سیب زمینی استقرار یافتند و امکان استفاده از آنها در برنامهصهای اصلاحی فراهم گردید. در راستای یافتن منابع مقاومت به ویروس تعداد ‮‭42‬ نمونه ژنتیکی (شامل: ‮‭24‬ رقم تجاری و ‮‭12‬ ژنوتیپ بذری حقیقی‭(TPS) ‬سیب زمینی زراعی، و 6 ژنوتیپ بذری حقیقی از سه گونه خویشاوند وحشی سیب زمینی) در برابر دو پوتی ویروس ‭PVA ‬و ‭PVY ‬در دو شرایط گلخانه ای و درون شیشه ای ‭(in vitro) ‬با استفاده از آزمون ‭ELISA ‬مورد ارزیابی قرار گرفتند. در شرایط گلخانه ای اکثر ارقام و ژنوتیپ های زراعی در برابر هر د ویروس سطوح مختلفی از حساسیت را نشان دادند. رقم کنکورد، ژنوتیپ ‮‭994007‬ در برابر ویروس ‭A ‬مقاوم بوده و ارقام کایزر و مارادونا نیز در برابر ویروس ‭Y ‬مقاوم ارزیابی شدند. در حالی که از میان نمونه های ژنتیکی وحشی ژنوتیپ ‮‭75-273‬ ‭S. gourlayi ‬نیمه مقاوم به ‭PVY ‬و ‭S.kurtzianum ‬مقاوم به ‭PVA ‬ارزیابی شدند. در شرایط درون شیشهصای ژنوتیپ بامبا به هر دو ویروس، ژنوتیپ ‮‭75-273‬ ‭S. gourlayi ‬به ‭PVY ‬و ژنوتیپ ‮‭75-470‬ ‭S. phureja ‬به ‭PVA ‬مقاوم شناخته شدند این بررسی نشان داد که تنوع ژنتیکی خوبی در خویشاوندان وحشی سیب زمینی برای مقاومت به ویروسها وجود دارد. بنابر این با بررسیصهای گسترده، شناسایی ژنوتیپ های مقاوم به ویروس ها و اصلاح ارقام مقاوم امکان پذیر است. علاوه بر آن تشخیص مولکولی نژادهای ویروس ‭Y ‬شامل N، O، ‭NTN ‬و ‭C ‬با استفاده از ‭RT-PCR ‬وبا پرایمرهای اختصاصی برای هر نژاد با موفقیت انجام شد. واژهصهای کلیدی: گونه های سیب زمینی، منابع ژنتیکی کشت بافت، مقاومت به ویروس، تشخیص مولکولی