عبدالرضا نبی نژاد
عبدالحمید شوشتری
محمدحسن نیازی
مصطفی کردابادی
مهوش شریفی نیا
محمدعلی بهمنی نژاد
فاطمه عشرت آبادی
محمودزاده

استان اصفهان با در اختیار داشتن بیش از ‮‭2000‬ واحد پرورش مرغ گوشتی تعداد قابل توجهی واحد پرروش مرغ تخمگذار هم اکنون نقش مهمی در تولید گوشت مرغ و تخم مرغ صنعتی کشور را عهده دار است،و رتبه اول تولید گوشت مرغ و رتبه دوم تولید تخم مرغ به استان اصفهان تعلق دارد؛از طرفی موقعیت جغرافیایی و مرکزیت این استان در نقشه کشور ان را به چهار راهی برای گذر به شمال و جنوب و نیز شرق و غرب کشور تبدیل نموده است،وضعیت خاص آب و هوایی این استان بویژه اقلیم خشک و نیمه خشک که اخیرا با خشکسالی وضعیت حادی پیدا کرده و گرد غبار همراه وزش بادهای مخصوص مناطق خشک و نیمه خشک ،در کنار تراکم بالای جوجه ریزی، تحرک وسایط نقلیه مرتبط با طیور و انتشار عوامل بیماریزا،سومدیریت و نا مناسب بودن وضعیت برخی مرغداریها شرایط را برای درگیری جمعیت پرندگان استان و از همه مهمتر مرغ گوشتی و تخمگذار صنعتی استان فراهم نموده است،به طوریکه با وجود تمهیدات زیاد بهداشتی گاهی تا %‮‭30‬ تلفات ناشی از درگیریهای دستگاه تنفس به عوامل ویروسی و باکتریایی را شاهد هستیم. حساسیت ذاتی و آناتومیک طیور به بیماریهای تنفسی و بخصوص ویروسهای شایع تنفسی شامل نیوکاسل،آنفلوانزا و برونشیت سبب شد تا در یک طرح تحقیقاتی در طی مدت بیش از 3 سال با همکاری آزمایشگاه رفرانس بیماریهای ویروسی طیور مستقر در موسسه رازی کرج ،ویروسهای موجد بیماریهای تنفسی تحت عنوان سندرم کمپلکس تنفسی طیور در استان اصفهان مورد تشخیص و شناسایی قرار گیرند، به همین دلیل در طی مدت اجرای طرح ، مجموعه مرغداریهای استان که در طول دوره پرورش، علایم بیماریهای تنفسی را نشان داده و تلفات غیر طبیعی (بیش از %‮‭10‬ در کل دوره یا بیش از %5 در طی یک هفته) داشتند،مورد توجه قرار گرفت و با مراجعه به این واحدها از بافتهای مختلف پرنده شامل خون،نای، شش وسر پرنده(مغز) نمونه گیری شده وپس از ثبت مشخصات در کنار یخ به آزمایشگاه ارسال می شد،در آزمایشگاه و با همکاری اداره کل دامپزشکی استان،وضعیت تیتر سرمی علیه بیماریهای نیوکاسل ،آنفلوانزا‭(H‬9 وH5) با روش ‭HI ‬مورد بررسی قرار میگرفت،سپس نمونه ها ی فریز شده در کنار یخ به آزمایشگاه رفرانس ارسال میگردید ، در آزمایشگاه رفرانس با استفاده از روشهای کشت بر روی جنین تخم مرغ ‭spf ‬ویروسها جداسازی شده و هم زمان نیز با استفاده از تکنیک ‭PCR ‬مورد شناسایی مولکولی قرار می گرفتند. در کل در طی اجرای این طرح ‮‭104‬ مزرعه واحد مرغ گوشتی که دارای تلفات قابل توجه و علایم مشکوک به بیماریهای آنفلوانزا، نیوکاسل ویا برونشیت بودند ، تحت بررسی و نمونه گیری قرار گرفت، خوشبختانه وضعیت سرولوژیک این گله ها در خصوص ویروس آنفلوآنزای فوق حاد ‭(H‬5 وH7) منفی بود، اما در خصوص بیماریهای نیوکاسل و آنفلوانزای سروتیپ H9 ، نتایج میانگین تیترها به انواع بالا، تیتر پایین و تیتر پایین تا متوسط بود ضمن آنکه ضریب تغییرات تیترها ‭((CV ‬عمدتا بالای %‮‭50‬ قابل مشاهده بود. در خصوص جداسازی ویروس ، در دو مورد در کشت مغز ویروس نیوکاسل جدا شد.نتایج آزمایشهای مولکولی‭PCR ‬ارایه شده تا زمان نگارش گزارش در ‮‭48‬ مورد از نمونه ها منفی بودودر‮‭56‬ مورد دیگر حداقل در یک مورد الودگی به ویروس نیوکاسل،انفلوانزا یابرونشیت تایید شد، در ‮‭29‬ مورد ویروس نیوکاسل تشخیص داده شد ودر‮‭18‬ مورد ویروس آنفلوانزای H9 مورد شناسایی قرار گرفت ، در 2 مورد نیز ویروس برونشیت نوع ‭IB‬‮‭91.4‬ ونیز‭IBM‬5 تشخیص داده شد. آلودگی توام نیوکاسل و آنفلوانزای H9 در سه مورد مشاهده شد ولی در، درگیریهای ناشی از ویروس برونشیت به صورت اختصاصی ویروس برونشیت جد اشد. براین اساس می توان گفت مهمترین عامل ویروسی تهدید کننده گله های مرغ گوشتی و تخمگذار استان اصفهان ویروس نیوکاسل است، سپس ویروس آنفلوانزا و در مرتبه اخر ویروس برونشیت قرار دارد،البته باید متذکر شد نقش پرندگان آزاد زی و ابتلای آنهابه ویروسهای نیوکاسل و انفلوانزا و امکان تشخیص ازمایشگاهی و مولکولی سریعتر این دو ویروس از یک طرف و مشکلات خاص تشحیص مولکولی ویروس برونشیت را از طرف دیگر نباید از نظر دور داشت، تشخیص مولکولار ویروس نیوکاسل در ‮‭16‬ مورد از بافت مغز پرنده،موید انستکه اولا ویروس تشخیص داده شده ،ویروس واکسن نیست،و ویروس وحشی موجود در فیلد و طبیعت است دوماگرایش این ویروس به بافت مغز همراه با نمایش علایم بالینی تنفسی، نیز تا حدودی گویای نوع ویروس یعنی ماهیت بیماریزا و درگیر کننده بافتهای عصبی و تنفسی‭" Neurotropic Velogenic (NVND) "‬بودن ویروس شایع در طی مدت انجام نمونه گیری در این تحقیق است. کلمات کلیدی: شناسایی،تشخیص،نیوکاسل،آنفلوانزا،برونشیت ،اصفهان،مرغ گوشتی