مهران لشنی زند
ایرج ویس کرمی
بهمن رفیعی
غلامرضا چمن پیرا

تغییرات اقلیمی، باعث گرم شدن زمین به میزان ‮‭1/4‬ درجه سانتیگراد، در قرن جاری به عنوان واقعیتی محسوس برآورد شده و باعث تسریع و سیر قهقرایی منابع اراضی (خاک،آب و منابع زیستی) بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان و از جمله کشورمان خواهد گردید. این امر ناشی از افزایش سالانه ‮‭1/7‬ درصدی غلظت گازهای گلخانه ای کربنی هوا است. تنها راهکار شناخته شده، ترسیب کربن توسط اکوسیستم های خاکی با ابزارهای مدیریتی کارا، نظیر عملیات کارآمد مکانیکی و بیولوژیکی آبخیزداری است. به منظور برآورد میزان ترسیب کربن سه حوضه ریمله، حوضه پخش سیلاب رومشگان و حوضه آبخوانداری کوهدشت به عنوان سه سایت معرف انتخاب شدند که در حوضه ریمله، 3 پروفیل، حوضه آبخوانداری 4 پروفیل و حوضه پخش سیلاب 3 پروفیل حفر گردید. برداشت خاک از عمق های 0تا ‮‭25‬ و ‮‭25‬ تا ‮‭50‬ سانتیمتری انجام شد. برای تعیین جرم مخصوص ظاهری‭(Bd) ‬از روش ‭core sample ‬استفاده شد. سپس با روش والکی بلاک میزان ترسیب کربن در واحد سطح تعیین گردید. این میزان با واحد تن در هکتار، برای سه حوضه معرف ریمله، رومشگان و کوهدشت به ترتیب ‮‭4 45/7‬،/‮‭8 78‬،/‮‭54‬ و میانگین نمونه های شاهد ‮‭26‬ تن در هکتار برآورد شد. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل های آماری در محیطنرم افزارهای اکسل، مینی تب و ‭SPSS ‬نشان دهنده ی اختلاف معنی دار، در میزان ترسیب کربن در سایت های مختلف می باشد. در مجموع سایت پخش سیلاب رومشگان با میزان ترسیب کربن ‮‭78/4‬ تن در هکتار پروژه موفقی از لحاظ ترسیب کربن با اعمال مدیریتی کارآ و انجام عملیات های مکانیکی و بیولوژیکی آبخیزداری است. کلمات کلیدی: ترسیب کربن، تغییرات اقلیمی، عملیات مکانیکی، عملیات بیولوژیکی