بررسی و ارزیابی نتایج تحقیقات مدل های فرسایش خاک و تولید رسوب در ایران

یکی از معضلات تحقیقات فرسایش در ایران، فقدان روشی بومی یا پذیرفته شده در مطالعه کمی و کیفی شدت فرسایش خاک و تولید رسوب می باشد. مدل های فرسایش و رسوب ابزارهایی مفید و مناسب برای این منظور هستند که به طور مکرر در پژوهش های مختلف در دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور مورد استفاده قرار گرفته اند. برای مثال تاکنون گزارش نهایی ده ها پروژه در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری مصوب و به اجرا در آمده است. نظر به این که جمع بندی مناسبی در این رابطه وجود نداشت، این طرح پژوهشی با هدف ارایه تصویری روشن از تحقیقات انجام یافته در خصوص مدل های فرسایش خاک و رسوب انجام شد. در اجرای این پروژه، ابتدا هجده گزارش نهایی مصوب پژوهشکده مرتبط با مدل های فرسایش و رسوب جمع آوری گردید. فقط گزارش هایی مد نظر قرار گرفتند که در آن ها مدل با اتکا به مقادیر مشاهده ای مشتمل بر رسوب دهی ایستگاه ها، رسوب بندها، مشاهدات صحرایی، تلفات خاک کرت های فرسایشی و مدل های ریاضی مورد ارزیابی واقع شده بودند. در گام بعدی، مدل های مورد استفاده از دیدگاه های مختلف از جمله تجربی و غیر تجربی بودن و مبنای مشاهداتی طبقه بندی و ارزیابی گردیدند. بر اساس نتایج، مدل های ‭WEPP‬، ‭ANSWERS‬، ‭F.A.O.‬، ‭M.M.F.(‬مورگان، مورگان و فینی)، روش های رگرسیونی، ‭USLE‬، ‭MUSLE‬، ‭RUSLE‬، ‭EPM ‬و ‭MPSIAC ‬در این گزارشات مورد بررسی قرار گرفته اند که سهم استفاده از دو مدل ‭MPSIAC ‬و ‮‭56‬ ‭EPM ‬درصد می باشد. همچنین، انطباق مدل های ‭MPSIAC ‬و ‭EPM ‬با رسوب مشاهده ای به ترتیب ‮‭23/8‬ درصد و ‮‭16/7‬ درصد بدست آمد. نهایتا نتیجه گیری شد که ضروری است با واسنجی، این مدل ها مطابق با شرایط منطقه بومی شوند. واژه های کلیدی: مدل فرسایش و رسوب، جمع بندی، بررسی و ارزیابی نتایج تحقیقات و کشور ایران.