فرزانه فاخری رئوف - دانشجوی دکتری علوم محیط زیست - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
رامین نبی زاده نودهی - عضو هیات علمی دانشکده بهداشت محیط - دانشگاه تهران
نعمت ا... جعفرزاده حقیقی - عضو هیات علمی دانشکده بهداشت محیط - دانشگاه جندی شاپور اهواز
سیدمسعود منوری - عضو هیات علمی دانشکده محیط زیست - واحد علوم و تحقیقات تهران

مجتمع پتروشیمی رازی یکی از عظیم ترین کارخانه های تولید کود های ازته، فسفاته و مواد شیمیایی می باشد کـه در زمینی به مساحت 100 هکتار، در منـطقه بندر امام خمینی واقع شده است . این تحقیـق از مهرمـاه 1382 آغـاز و در اردیبهشت 1384 خاتمه یافت و طی 20 ماه مطالعه، بیش از 20 مورد بازدید از سایت واحد مورد مطالعه صورت پذیرفت و اطلاعات مورد نیاز گردآوری شد . جهت نیل به اهداف پروژه، فرآیند تولید، ویژگی های کمی و کیفی و همچنین علـل تولید مواد زائد مورد مطالعه شد، به ایـن ترتیـب چشـمه هـای تولیـد مـواد زائـد مـورد شناسـایی قـرار گرفـت ، سـپس فلودیاگرام های تولید در هر یک از واحدهای مورد مطالعه بصورت دستی تهیه و توسط برنامه اتوکد ترسیم گردید و نقاط تولید مواد زائد بر روی آن نمایش داده شد . پس از شناسایی مواد زائد، کمیت این مواد تعیین گردید . بررسی ها نشـان داد که، در واحد آمونیاک سالانه 184876/3 کیلوگرم مواد زائد جامد تولید می گردد . سپس در واحد اقدام به طبقه بندی این مواد بر اساس روش برنامه محیط زیست سازمان ملل ( یونپ ) گردید . بر این اساس در واحد آمونیـاک % 80/3 (1) مـواد زائد خطرناک و % 19/7 غیر خطرناک تشخیص داده شد . پس از آن گزینه های موجود در خصوص کمینـه سـازی مـواد زائد مورد بررسی قرار گرفت . در نهایت مشخص شد که در واحد آمونیـاک % 68/5 مـواد زائـد جامـد، در قالـب گزینـه بازیافت و % 31/5 در قالب گزینه بازیافت و استفاده مجدد قرار می گیرد . به این ترتیب امکان پذیری و کارآیی روشـهای کمینه سازی مواد زائد صنعتی در مجتمع پتروشیمی رازی نمایان می گردد .

کمینه سازی، مواد زائد خطرناک، یونپ، بازیافت