شاهرخ شجری
محمد حسین رزاقی
محمد رضی نتاج
روح الله فائز
برهان سهرابی

کشت نشایی پنبه به روش گلدانی به عنوان یک روش مرجح و شناخته شده در سایر کشورها مانند چین، دارای مزایای زیادی از جمله کاهش دوره رشد پنبه و استفاده بهینه از شرایط محیطی، همچنین مناسب برای کشت دوم یا کشت در زمین های شور است. این پژوهش با توجه به رضایت بخش بودن نتایج اولیه کشت نشایی در موسسه تحقیقات پنبه اجرا شده است. به منظور مقایسه خصوصیات زراعی و عکس العمل به آفات و بیماری های مهم، کاشت پنبه در سه روش کاشت با ردیف کار معمول، کاشت بدون خاک ورزی و کاشت گلدانی و در دو حالت زمانی کاشت اول و کاشت تاخیری پس از گندم، با طرحی در سه تکرار به صورت بلوکهای کامل تصادفی در دو مزرعه تحقیقاتی هاشم آباد(با سم پاشی و بدون سم پاشی) و کارکنده(بدون سم پاشی) با شش تیمار، در سال 1392 اجرا شد. در هاشم آباد عملکرد کل به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای خاک ورزی و کاشت قرار دارد ولی در کارکنده اختلاف عملکرد بین تیمارها معنی دار نبود. بر اساس نتایج ایستگاه تحقیقات کارکنده، ویژگیهای ارتفاع بوته، عملکرد چین اول و عمکلرد کل در دو زمان تاریخ کاشت، معنی دار بوده و سایر خصوصیات بین تیمارها تفاوت های معنی داری مشاهده نشد. شاخص پژمردگی ورتیسیلیومی با تغییر تاریخ و روش کاشت تفاوت معنی داری ندارد ولی در کشت اول بیشتر از کشت دوم، همچنین در روش کاشت بدون خاکورزی کمتر از دو روش دیگر بود. در بررسی اثرات متقابل بین تاریخ و روش کاشت نیز بیشترین درصد بیماری پژمردگی در کشت اول با ردیفکار معمولی و کمترین درصد در کشت اول با استفاده از کاشت با دستگاه بدون خاکورزی مشاهده شد. مطابق نتایج ایستگاه هاشم-آباد، عملکردهای چین اول، چین دوم و عملکرد نهایی دارای تفاوت معنی دار و در سایر خصوصیات معنی دار نبودند. عملکرد کشت اول بیشتر از کشت دوم بوده است و عملکرد نهایی، در بین سه روش کاشت، بین تیمارها از نظر آماری تفاوتی مشاهده نشد. همچنین کشت گلدانی کمترین و کشت بدون خاکورزی بیشترین عملکرد را داشتند. به منظور ارزیابی اقتصادی طرح پس از محاسبه بازده برنامه ای هر یک از تیمارها با استفاده از روش های درآمد خالص، بودجه بندی جزیی، نسبت منفعت نهایی به هزینه نهایی و معیارهای کارای ریسک از قبیل قاعده کسری، معیارهای برتری تصادفی درجه یک و درجه دو فرآیند تصمیم گیری در انتخاب گزینه برتر اقدام گردید. نتایج ارزیابی اقتصادی پروژه نشان داد که در ایستگاه های هاشم آباد(به جز معیار ارزیابی اقتصادی درآمد خالص) و کارکنده (بر اساس هر یک از چهار معیار ارزیابی اقتصادی) تیمار کشت اول پنبه قبل از گندم و بدون خاک ورزی سمپاشی شده نسبت به سایر تیمارها دارای برتری اقتصادی می باشد. واژه های کلیدی: ارزیابی اقتصادی، پنبه، کشت گلدانی، بدون خاک ورزی، پژمردگی آفات، بیماری و استان گلستان