پروین رامک
محمد متینی زاده
محمد مهرنیا
کرم سپهوند
رضا سیاه منصور
شهلا احمدی
فاطمه پرویزی
مریم اسدی پور

منطقه نوژیان با مساحت 34000 هکتار، بین 23 °48 تا 40º 48 طول شرقی و 17 º33 تا 46˚33 عرض شمالی در حوزه آبریز سد دز در استان لرستان واقع شده است.خصوصیات طبیعی و تفاوت های اقلیمی بین نقاط پست و مرتفع این منطقه باعث تنوع در پراکنش گیاهان شده است. در این تحقیق همزیستی قارچ های میکوریزاآربسکولار با گونه های دارویی Artemisaaucheri، Cichoriumintybus، Menthalongifolia، Plantagolanceolata، Thymus kotschyanus، Ziziphoraclinopodioidesدر حوزه آبخیز نوژیان، بررسی شد. گیاهان به روش تصادفی انتخاب و نمونه های خاک در محدوده سایه انداز هر گیاه از عمق 30-0 سانتیمتری برداشته شدند. تجزیه خاک با روش های متداول آزمایشگاهی انجام شد.ریشه های نازک گیاهان جدا و مقاطع طولی ریشه ها با لاکتوفنول-کاتن بلورنگ آمیزی شد و اسلایدهایی برای بررسی های میکروسکوپی تهیه شد. اسپور قارچ های میکوریزایی با استفاده از شیب ساکاروزی جداسازی شدند و تعداد اسپورها در هر گرم خاک محاسبه شد.میزانعناصرفسفر، پتاسیم، ازت، مواد آلی، آهک، اسیدیته و شوری خاک در دو فصل بهار و پاییز تفاوت معنی داری (01/0=p) داشتند. میزان عناصر پتاسیم، ازت، مواد آلی، منیزیوم، اسیدیته ، شوری وبافت خاک موجود در ریزوسفر شش گونه گیاه دارویی تفاوت معنی داری (01/0=p) داشتند. گونه Thymus kotschyanus بیشترین درصدکلنیزاسیون را با قارچ های میکوریزاآربسکولار داشت و تعداد اسپور قارچ های میکوریزاآربسکولار در ریزوسفر گونه Ziziphoraclinopodioides بیش از سایر گونه ها بود.شش گونه از جنس Glomus در ریزوسفر گیاهان دارویی مورد مطالعه، شناسایی شدند که عبارتند از: G. geosporum، G. constrictum،G. mosseaeG.macrocarpum، G. etunicatum،G. intradices.با توجه به اهمیت همزیستی میکوریزایی وزیکولار آربسکولار در گیاهان دارویی و اهمیت آن در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک کوهستانی، توجه به همزیستی میکوریزایی در برنامه های توسعه زراعی گیاهان دارویی ضروری است.واژه های کلیدی:اسپور، کلنیزاسیون، گیاهان دارویی، میکوریزا، نوژیان