بررسی نحوه دفع پساب شور سامانه های آب شیرین کن گلخانه ای در استان اصفهان و ارایه راه کارهای زیست محیطی لازم

تولید محصولات گلخانه ای در سطح استان اصفهان و برخی از شهرستان های آن نظیر فلاورجان، از جایگاه مهمی برخوردار بوده، ولی در نتیجه کمبود برخی نهاده های مورد نیاز تولید و به ویژه کاهش کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی، مشکلاتی به وجود آمده است. در این شرایط، گلخانه-داران به صورت خودجوش به استفاده از سامانه های نمک زدایی از آب روی آورده اند. کاربرد این سامانه با تولید پسابی بسیار شور و آلوده همراه است که دفع نامناسب آن، مشکلات بالقوه ای را به وجود می آورد. در این تحقیق که در سطح استان اصفهان به اجرا درآمد، وضعیت تعداد 22 گلخانه دارای سامانه نمک زدایی آب در سطح شهرستان های فلاورجان، اصفهان، مبارکه و شهرضا مورد بررسی قرار گرفت و اقدام به نمونه برداری از آب چاه، آب شیرین شده و پساب تولیدی ادوات نمک زدایی و بررسی نحوه دفع پساب آنها گردید. همچنین سایر اطلاعات تکمیلی در حد امکان و با مصاحبه با مالک یا مدیران گلخانه ها، جمع آوری شدند. نتایج تحقیق نشان داد که گزینه اصلی دفع پساب در اکثر گلخانه ها، تخلیه بدون ضابطه به اراضی اطراف گلخانه بوده و پس از آن، تلفیق با آب چاه جهت استفاده در کشاورزی، تخلیه به چاه های عمیق و نیمه عمیق در منطقه و در نهایت، تخلیه به ترانشه ها و حوضچه های خاکی نفوذ، در مراتب بعدی قرار داشتند. شوری آب چاه در این گلخانه ها بین dS/m 2/2 تا dS/m 4/26 و شوری پساب خروجی سیستم نمک زدایی از dS/m3/3 تا dS/m 1/28 تغییر می کرد. میزان SAR پساب نیز از 8/3 تا 8/27 در نوسان بود. با توجه به اینکه بهره برداری از این سیستم ها عمدتا از اوایل دهه 90 هجری شمسی آغاز شده، متاسفانه در نتیجه توسعه بدون ضابطه کاربرد آنها و عدم رعایت هرگونه ملاحظات زیست محیطی در برخورد با پساب شور و آلوده تولیدی، وضعیت بغرنجی در حال وقوع بوده و مشکلات جدی از نظر آلودگی منابع آبی، تخریب خاک و افزایش تجمع املاح در اراضی منطقه متصور است و چنانچه تمهیداتی به فوریت در این خصوص اندیشیده نشده و متولی جهت نظارت بر صدور مجوزها، پایش و بهره برداری از چنین سامانه هایی مشخص نگردد، وقوع فاجعه ای زیست محیطی در منطقه حتمی است.واژه های کلیدی: آلودگی آب و خاک، دفع پساب، کمبود آب، گلخانه، محیط زیست، نمک زدایی.