بهرام مجد نصیری
فاطمه رفیعی
مهدی پوریای ولی

آفتابگردان روغنی پس از سویا و کلزا از لحاظ میزان تولید دانه در مقام سوم جای دارد. با توجه به اینکه در حدود 85 درصد از روغن خوراکی کشور از طریق واردات تامین می گردد، ضرورت بررسی همه جانبه در خصوص این محصول و شناخت عوامل موثر درگسترش آن بیش از پیش احساس می شود. ارقام هیبریدخارجی و داخلی آفتابگردان به لحاظ سازگاری و عملکرد مطلوب در شرایط تنش خشکی طی سال های 1391 و 1392 در اصفهان مورد مطالعه قرار گرفتند و در نهایت هیبرید شمس با داشتن خصوصیات رشدی مطلوب و طول دوره نسبتا کوتاه و تحمل نسبی به کم آبی برای کشت دوم انتخاب شد. در این مطالعه دو هیبرید شمس و برزگر همراه با هیبرید قاسم (به عنوان شاهد) در دو منطقه مهیار و شاهین شهر مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. هریک از ارقام مذکور در تیر ماه و در دو منطقه مهیار و شاهین شهر در مساحت نیم هکتار و به شیوه زارعین کشت شدند. این بررسی در شرایط زارعین در قالب طرح مشترک تحقیقی – ترویجی و کاملا منطبق با شیوه کشت کشاورزان در دو منطقه شاهین شهر و مهیار انجام شد. کاشت دانه ها در طرفین پشته های 75 سانتی متری به فاصله 20 سانتی متر از یکدیگر انجام گردید. برای اعمال تنش کم آبی نیمی از سطح کشت هر رقم از مرحله پایان گلدهی تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک آبیاری نشدند. در طول دوره رشد تاریخ ظهور مراحل نموی و سایر صفات رویشی ثبت شد و عملکرد دانه نیز پس از رسیدن به مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی با برداشت کل مزرعه و به تفکیک هر رقم بدست آمد. نتایج نشان داد که در میان ارقام مورد بررسی در شرایط نرمال رطوبتی در منطقه مهیار رقم هیبرید شمس با متوسط عملکرد 3127 کیلوگرم در هکتار برتری داشت و در منطقه شاهین شهر نیز رقم برزگر با عملکرد 3047 کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر هیبریدها برتر بودند. در شرایط تنش کم آبی نیز در منطقه مهیار هیبرید شمس با متوسط 2850 کیلوگرم و در شاهین شهر هیبرید قاسم با متوسط 2335 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را داشت.واژه های کلیدی: عملکرد دانه، تنش رطوبتی، هیبرید جدید آفتابگردان