علی اکبر داودی راد - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
مجید صوفی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
ابوالفضل نجیمی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
رحمت عظیمی - کارشناس مدیریت آبخیزداری استان مرکزی

فرسایش آبکندی یکی از انواع مهم فرسایش بوده که باعث تلفات قابل توجه خاک و از بین رفتن اراضی زراعی میگردد. چگونگی و شرایط تشکیل و توسعه آبکندی در شرایط متفاوت اقلیمی یکسان نیست ، لذا با توجه به متفاوت بودن مکانیسم اقدامات کنترلی نیز متمایز می گردد . به منظور بررسی این موضوع در استان مرکزی خصوصیات مناطق آبکندی دو اقلیم مدیترانه ایی معتدل (منطقه ظهیر آباد بعنوان معرف )و خشک بیابانی (منطقه رباط ترک بعنوان معرف ) در نظر گرفته شد . در هر منطقه با انجام نقشه برداری و نمونه برداری خاک، خصوصیات مورفومتری ک، خصوصیات خاک و تشکیل آبکندها مشخص شد . نتایج نشان می دهد که در اقلیم خشک تر استان (خشک بیابانی) وسعت مناطق آبکندی بیشتر از اقلیم مرطوب تر (مدیترانه ایی معتدل) است. در اقلیم خشک بیابانی ، مقدار بارش سالانه کم بوده، لذا به علت بالا بودن مقادیرSAR و Esp، Ec و شوری و قلیائیت خاک ، ساختمان خاک ناقص بوده و توزیع عناصر در خاک یکنواخت و مناسب نیست . بنابراین بسیار مستعد برای فرسایش می باشد و تأثیر انسان در تشدید فرسایش آبکندی در این مناطق قابل توجه است . حتی در این شرایط اقلیمی شکل آبکندها معمولاً پنجه ایی و طویل بوده و تراکم آنها نیز زیاد است . ولی در اقلیم مدیترانه ایی معتدل ، به لحاظ وجود بارشهای مناسب سالانه و شرایط اقلیمی مساعدتر، معمولاً عوامل غیر طبیعی در بروز آبکندها تأثیر بسزایی دارند، عواملی مانند تغییر کاربر ی ها ، الگوهای نامناسب کشاورزی، سازه های نامناسب و در صورت وجود عوامل نامناسب محیطی مانند بافت نامناسب خاک بر شدت عمل فرسایش آبکندی می افزاید . لذا در این اقلیم آبکندها عمدتاً در اراضی زراعی دیده می شود و دارای اشکال خطی هستند. مقایسه ایی که روی آبکندهای دو اقلیم صورت گرفت، نشان می دهد که مکانیسم و شدت تخریب یکسانی ندارند، لذا اقدامات کنترلی نیز مشابه نخواهد بود

فرسایش آبکندی، اقلیم، استان مرکزی