طبقه بندی تفصیلی تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید برای محصولات کشاورزی در اراضی زیرحوزه هنام

در جهان امروز با توجه به رشد سریع جمعیت و توسعه مناطق صنعتی و مسکونی، بهره گیری بهینه از اراضی موجود ضروری است. همچنین برای حفظ منابع جهت استفاده نسل های آینده باید بین استعداد ذاتی و بهره برداری از آن توازن برقرار باشد. این پژوهش به منظور طبقه بندی تفصیلی تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید برای محصولات کشاورزی در اراضی زیرحوزه هنام انجام شد. محدوده مطالعاتی با وسعتی نزدیک به 14 هزار هکتار در در جنوب شهر الشتر (مرکز شهرستان سلسله) واقع شده است و دارای آب و هوای نیمه مرطوب است. حداکثر دمای روزانه آن 35/8 درجه سانتیگراد مربوط به ماه آگوست، حداقل دمای روزانه آن 4/2- درجه سانتیگراد مربوط به ماه فوریه و مجموع بارندگی سالیانه 474 میلی متر است. در این تحقیق ارزیابی تناسب کیفی برای کشت آبی گندم، جو، یونجه، شبدر، سیر، باقلا، نخود و عدس براساس چارچوب ارایه شده توسط فایو و به روش پارامتریک-ریشه دوم انجام شد. برای تعیین پتانسیل تولید آبی محصولات مذکور نیز از مدل رشد فایو استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، طول دوره رشد در این منطقه 214 روز می باشد که از 28 مهر شروع شده و در 31 اردیبهشت ماه پایان می یابد. نتایج تناسب اقلیمی نشان داد که شرایط اقلیمی منطقه مورد مطالعه برای کشت آبی جو، یونجه، شبدر و باقلا در کلاس مناسب (S1)، برای گندم در کلاس نسبتا مناسب (S2)، برای سیر در کلاس تناسب کم (3S) و برای نخود و عدس در کلاس نامناسب (N) قرار می گیرد و متوسط درجه حرارت در سیکل رشد مهمترین عامل محدودکننده شرایط اقلیمی برای کشت آبی این محصولات در منطقه مورد مطالعه می باشد. کلاس تناسب اراضی برای کشت گندم در محدوده مطالعاتی به ترتیب وسعت S3 ، S2، N1 و S1، برای کشت جو S3 ، N1، S2 ، S1 و N2 ، برای کشت یونجه N2، S2، S1 و S3 ، برای کشت شبدر N2، S2، S1، S3 و N1 ، برای کشت سیر N2، S3، S2 و N1، برای کشت باقلا N2، S2، S3، S1 و N1 و برای کشت نخود و عدس N2 و N1 تعیین گردید. مهمترین عوامل محدود کننده این اراضی شامل شرایط اقلیمی، خصوصیات فیزیکی خاک (عمدتا بافت و ساختمان و شوری خاک) و وضعیت زهکشی می باشد. پتانسیل تولید نیز برای گندم، جو، یونجه، شبدر، سیر، باقلا، نخود و عدس آبی به ترتیب 7983/09، 5863/53، 15064/25، 18649/6، 22671/6، 4054/05، 4080/13، 4318/9 کیلوگرم ماده تر بر هکتار برآورد شد که این مقادیر بسیار بیشتر از عملکرد برداشت شده این محصولات در محدوده مطالعاتی می باشد. بر اساس نتایج محاسبات نیاز آبی محصولات مورد بررسی، به دلیل کافی نبودن مقدار آب تامین شده از طریق بارندگی برای این محصولات، تامین آب مورد نیاز این محصولات از طریق آبیاری ضروری می باشد. نتایج تناسب اراضی نشان می دهد که گندم و جو مناسب ترین محصولات جهت کشت آبی برای این محدوده می باشند و با انتخاب محصولات مناسب، انجام عملیات اصلاحی و اعمال مدیریت های صحیح می توان به عملکرد مطلوب نزدیک شد.کلمات کلیدی: ارزیابی تناسب کیفی اراضی، روش پارامتریک، پتانسیل تولید، گندم، جو، یونجه، شبدر، سیر، باقلا، نخود، عدس