بررسی علل مرگ ومیر درختچه های گون در منطقه فریدن استان اصفهان

به منظور بررسی علل زوال و خشکیدگی بوته های گون، Astragalus spp. در سال های 96-1394 از مناطق گلستان کوه ، دامنه و اطراف آن بازدید و در بهار ، تابستان و پاییز نمونه هایی از گیاهان گون بیمار و رو به زوال و خشکیدگی، 364 نمونه از مناطق مورد مطالعه، جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. زوال و خشکیدگی درختچه های گون که علایمی از قبیل زردی و ریزش برگ ها و در روی ساقه، شانکر یا زخم های عمیق که تا ناحیه طوقه کشیده شده بود، در مناطق مختلف با گسترش زیاد مشاهد گردید. چنین، خشکیدگی هایی در منطقه گلستان کوه به شدت گسترش داشت، به طوری که برخی از نقاط در این منطقه، خالی از بوته های گون شده بود. از مهمترین علایم بیماری، پژمردگی تدریجی است که ابتدا شاخه های مسن تر به صورت منفرد شروع شده و با گذشت زمان برگ های جوان نیز پژمرده و کل بوته دچار زوال گردید بود. در برش عرضی برخی از ساقه ها در محل طوقه، دستجات آوندی تغییر رنگ یافته و به رنگ قهوه ای مشاهده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که گونه هایی از قارچ های Fusarium solani.، F .oxysporum، Rhizoctonia solani، Verticillium dahlia و نوعی باکتری از جنس Xanthomonas از ریشه و شانکرهای موجود در ساقه های آلوده عامل زوال و خشکیدگی درختچه های گون بوده که جدا سازی و شناسایی گردیدند. با توجه به نوع عوامل بیمارگر جدا شده از مناطق مختلف، نشان دهنده اثرات تنش های محیطی مانند خشکی، چرای بی رویه دام و صدمات انسانی شامل تردد های زیاد بوده که به دلیل زخمی شدن بوته ها و یا شکستگی شاخ و برگ، عوامل بیمارگر در آن نفوذ کرده و موجب بیماری شده بودند. همچنین، در خصوص بررسی آفات گون در این منطقه، مشخص گردید که حداقل سه گونه آفت مهم به این گیاه حمله کرده و خسارت زده بودند. مهمترین حشرات چوبخوار در این منطقه، سوسک های خانواده ی Buprestidae بودند. حداقل دو گونه آفت از این خانواده جمع آوری شد. Capnodis tenebrionis آفت مهم چوبخوار درختان و درختچه های مثمر و غیرمثمر از این خانواده بود. چوبخواران خانواده Cerambycidae به گون حمله کرده و از مغز ساقه گیاه تغذیه و آن را به طور کامل خشک نموده بودند. حداقل دو گونه آفت از این خانواده از جنسOspheranteria وجود داشت که به گون خسارت وارد نموده بودند. گونه ی amasina Daniel Anthaxia به گون حمله کرده بود. لارو این حشره، بیشتر به ساقه و قسمت های چوبی گیاه حمله نموده بود. از مهمترین آفات گون پروانه های جنس Coleophora بودند. از جمله گونه های: C. cartilaginella,C. colutella, C. euryaula, C. onobrychiella , C. astragalella , C. gallipennella , C. hippodromica. این پروانه ها اغلب برگخوار شناسایی شد. تغذیه آنها از چوب گزارش نشده است. اما احتمالا قادرند از بافت کامبیوم که نرم تر و آبدار است تغذیه کنند. سوسک های پوستخوارخانواده Scolytidae با حفر کانال در زیر پوست از لایه کامبیوم تغذیه نموده و به علت نکروز ایجاد شده و از بین رفتن لایه کامبیوم درختچه گون به طور کامل خشیکده شده و از بین رفته بودند. در این بررسی زنبورهای پارازیتوییدی از خانواده های Ichneumonidae و Scelionidae جمع آوری شد. رصد دایمی آفات و دشمنان طبیعی آنها، تدوین و اجرای پروژه های تحقیقی – اجرایی، استفاده از فرمون ها برای اخلال در جفت یابی و جلب و ازبین بردن حشرات نر، ایجاد قرنطیه های انسانی و دامی بویژه در فصل بهار و جمع آوری بوته های خشکیده در کانون های اصلی آلودگی مانند گلستان کوه مانع از انتقال این عوامل و ایجاد آلودگیهای جدید خواهد شد.کلید واژه:گون، بیماری، قارچ، آفات، بقولات، مرتع، بذر، سوسک، زنبور