مطالعه کلون های موز مقاوم به شوری در شرایط مزرعه (ارقام دوارف کاوندیش و والری)

موز بین میوه های تجاری مناطق گرمسیری، با 2/6 میلیون هکتار، بیشترین سطح زیرکشت را در جهان به خود اختصاص داده است. شهرستان های ایرانشهر، نیک شهر، کنارک و چابهار در منطقه بلوچستان با سطح زیرکشت 2800 هکتار، جاسک و میناب در استان هرمزگان با سطح زیرکشت 80 هکتار از مناطق اصلی تولید موز در هوای آزاد می باشند. شرایط اقلیمی و کیفیت پایین آب و خاک مناطق اصلی تولید در کشور به عنوان یکی از عوامل مهم محدودکننده تولید اقتصادی موز غیر قابل انکار است. عامل محدود کننده توسعه سطح زیرکشت موز، شوری و خشکی منطقه است. بوته های موز در زمین هایی با 2 EC = به بالا دچار افت محصول می گردند.به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی جهت افزایش تحمل این گیاه به شرایط شوری، ارقام تجاری کاوندیش و والری به روش کشت بافت تکثیر وگیاهچه های آنها با دزهای25، 35 و40 گری پرتودهی گردید. گیاهچه های پرتو دیده در شرایط درون شیشه ای دو بار با فاصله 30 روز، تحت تاثیر تیمار شوری با غلظت های 6 ،7 ،8 و 9 گرم در لیتر نمک قرار گرفتند. در تیمار اول شوری تعداد زیادی از گیاهچه ها از بین رفتند. اما گیاهچه هایی که در تیمار اول شوری مقاومت نشان دادند، در تیمار دوم نیز تحمل به شوری داشتند. در نهایت گیاهچه های باقی مانده از تیمار شوری به گلدان انتقال داده شدند و پس از سازگاری در ایستگاه باهوکلات چابهار در شرایط مزرعه ای کشت گردید. نهال های موز بعد از استقرار به مدت 9 ماه جهت اعمال تیمار و گزینش، با آب چاه موجود در ایستگاه با 5/8=EC آبیاری گردیدند. در نهایت تمامی بوته های شاهد تحت تاثیر تیمار شوری از بین رفتند. بوته های موتانت باقی مانده طیف متفاوتی از نسبت سدیم به پتاسیم از خود نشان داده و در شرایط تنش، به رشد و نمو خود ادامه داده و تولید پاجوش نمودند. با افزایش غلظت NaCl محیط کشت، میزان Na+ گیاهچه ها افزایش یافت و سدیم زیادی موجب آسیب ریزنمونه ها و در نتیجه کاهش شاخص های رشد گردید. در شرایط سخت شوری که بوته های شاهد از بین رفتند، بوته های موز پرتودیده قادر به تولید پاجوش نیز گردیدند.کلمات کلیدی: کلون، موز، شوری، پرتوگاما، تنوع ژنتیکی