منصور مهدی زاده یوشانلوئی
عبدالرسول تلوری
کیوان خلیلی
احمد نجفی
جواد خانی
ابراهیم بروشکه

بررسی و ترسیم منحنی های عمق،مساحت و تداوم بارندگی‭(DAD )‬در هر منطقه جهت برآورد مطلوبی از میزان بارش مورد استفاده قرار می گیرند.این طرح برای ناحیه استان های آذربایجان غربی ،آذربایجان شرقی واردبیل انجام شده است. مساحت ناحیه مورد مطالعه و تحقیق شمال‮‭11592/5‬ ،میانی ‮‭125‬/،‮‭11900‬جنوب ‮‭16638/125‬وآذربایجانشرقی واردبیل ‮‭60621/3125‬ کیلومترمربع است. تعدادایستگاههای مورداستفاده در این تحقیق ‮‭510‬ ایستگاه باران سنجی و ‮‭19‬ ایستگاه ثبات می باشد. اطلاعات و آمار بارندگی ایستگاهها از بدو تاسیس تا ‮‭1374‬ جمع آوری گردید. تعداد ‮‭11‬ رگبار فراگیر وحداکثربرای ناحیه شمال و تعداد ‮‭10‬رگبار فراگیر وحداکثربرای ناحیه میان و تعداد ‮‭10‬رگبار فراگیر وحداکثربرای ناحیه جنوب آذربایجان غربی و تعداد ‮‭12‬رگبار فراگیر وحداکثربرای ناحیه آذربایجان شرقی واردبیل انتخاب واستخراج گردیدوگراف بارش تجمعی آنها استخراج گردید. از روی ایستگاههای ثبات بارش های ساعتی ‮‭18‬،‮‭12‬،9،6،3،1و‮‭24‬ برای ایستگاههای معمولی استخراج گردید. برای هر یک از بارش ها معادله گرادیان با برقراری رابطه بین ارتفاع و بارندگی استخراج گردید. معادله گرادیان هر بارش جهت ترسیم خطوط همباران به ‭GIS ‬وارد شد.برای هربارش سطح بین خطوط همباران ،مساحت افزایشی ،حجم بارش خالص،حجم بارش تجمعی و متوسط حداکثر بارش مشخص گردید. منحنی اولیه ‭DAD ‬برای هربارش رسم شد.درمنحنی اولیه هر بارش در هر پایه زمانی به ازای هر سطح معین بارش محاسبه شد. برای رسم منحنی های ‭DAD‬نهایی در هر پایه زمانی ابتدا میانه مقدار بارش به ازای سطح های معین برای بارش های انتخابی محاسبه و سپس اقدام به رسم منحنی های ‭DAD‬گردید.در ناحیه شمال استان آذربایجان غربی منحنی ها نشان می دهند که در هرتداوم بارندگی 1و3و6و9و‮‭12‬و‮‭18‬و‮‭24‬ساعته همواره باافزایش مساحت تحت پوشش بارش ،مقدار بارش کاهش می یابد. حداکثربارش سطح یک کیلومترمربع مربوط به بارش ‮‭18‬ ساعته بامقدار ‮‭42‬میلیمتراست و حداقل آن مربوط به بارش یک ساعته با‮‭4/29‬.منحنی های ‮‭12‬و9ساعته نشان می دهدکه این منحنی ها درمساحت های مختلف تفاوت چندانی با همدیگر ندارند.مقایسه منحنی های ‮‭18‬و‮‭24‬ساعته نشان میدهدکه این منحنی ها درمساحتهای کمتر برروی همدیگر تقریبا منطبق بوده و درمساحت های بالاتر ،منحنی ‮‭18‬ساعته بالاتر از منحنی ‮‭24‬ساعته قرارگرفته واین بدلیل کمبود رگبار باتداوم‮‭24‬ ساعته دراین منطقه میباشدوبایداین منحنی بااحتیاط مورداستفاده قرارگیرد.درمقایسه منحنی های ‮‭18‬و‮‭24‬ساعته تامساحت ‮‭2500‬کیلومترمربع مقداربارش یکسان میباشد.بررسی منحنی های عمق-سطح-مدت بارش بدست آمده برای ناحیه میان استان آذربایجان غربی نشان میدهد که مقادیر بارش 1و3ساعته از هم دوربوده ولی درموردبارندگی های 6و9و‮‭12‬و‮‭18‬ساعته مقادیربارش به هم نزدیک میباشند.منحنی های 6و9و‮‭12‬و‮‭18‬ساعته تقریبا موازی با یکدیگربوده ودارای اختلاف بارش ‮‭25‬ میلی متر درمساحت های مختلف است.بررسی منحنی های عمق-سطح-مدت بارش بدست آمده برای ناحیه جنوب استان آذربایجان غربی نشان میدهد که مقادیر بارش 1و3و6ساعته از هم دوربوده وهمچنین مقادیر بارش ‮‭18‬و‮‭24‬ساعته از هم دوربوده ولی درموردبارندگی های 6و9و‮‭12‬و‮‭18‬ساعته مقادیربارش به هم نزدیک میباشند.منحنی های 6و9و‮‭12‬و‮‭18‬ساعته تقریبا موازی با یکدیگربوده ودارای اختلاف بارش 9 میلی متر درمساحت های مختلف است.بررسی منحنی های عمق-سطح-مدت بارش بدست آمده برای ناحیه استان آذربایجان شرقی واردبیل نشان میدهد که مقادیر بارش 1و3ساعته از هم دوربوده ولی مقادیر بارش 3و6و9و‮‭12‬ساعته به هم نزدیک بوده و درموردبارندگی های‮‭12‬و‮‭18‬و‮‭24‬ساعته مقادیربارش به هم نزدیک میباشندو بارندگی های ‮‭18‬و‮‭24‬ساعته تقریبابرروی هم منطبق میباشند. واژه های کلیدی: بارش، عمق، تداوم، سطح، گرادیان