بررسی رشد دانه و تغییر در ظرفیت مخزن و امکان افزایش عمکرد دانه از طریق افزایش وزن دانه در لاین های جو

این آزمایش به منظور بررسی عملکرد دانه و اجزا عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی از جمله روابط منبع و مخزن روی ‮‭10‬ رقم ولاین جو با ویژگی های متفاوت از نظر رشد تکاملی در دوشرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری در مرحله سنبله رفتن با استفاده از طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار در دو سال زراعی ‮‭1388 -1389‬ در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر اجرا شد. نتایج تجزیه مرکب در شرایط آبیاری نرمال و در شرایط تنش آبیاری آخر فصل نشان داد که در شرایط آبیاری نرمال بین ژنوتیپ های آزمایش از نظر اثر بر روی عملکرد دانه از لحاظ آماری اختلاف بسیار معنی دار داشت بطوریکه لاین ‮‭82-10‬ ‭MBD ‬و رقم نصرت به ترتیب با ‮‭9/557‬ و ‮‭9/334‬ تن در هکتار بالاترین عملکرد و لاین بدون پوشینه ‮‭83-16‬ ‭EHB ‬با عملکرد دانه به میزان ‮‭7/223‬ تن در هکتار کمترین عملکرد دانه را در میان ژنوتیپ های آزمایش به خود اختصاص دادند. همچنین در شرایط تنش آبیاری بالاترین عملکرد دانه به رقم یوسف و لاین ‮‭82-10‬ ‭MBD ‬به ترتیب با ‮‭8/379‬ و ‮‭8/312‬ تن در هکتار و رقم ماکویی و لاین بدو ن پوشینه ‮‭83-16‬ ‭EHB ‬به ترتیب با عملکردی به میزان ‮‭5/550‬ و ‮‭5/844‬ تن در هکتار پایین ترین عملکرد دانه را در میان ژنوتیپ های آزمایش به خود اختصاص دادند. بررسی نتایج دو ساله مربوط به حذف دانه در شرایط آبیاری نرمال نشان داد که بین تیمارهای حذف دانه و همچنین بین ژنوتیپ های آزمایش از نظر تاثیر بر روی وزن دانه سنبله اختلاف بسیار معنی دار وجود دارد بطوریکه بالاترین وزن دانه به میزان ‮‭44/4‬ میلی گرم مربوط به تیمار %‮‭50‬ حذف سنبلچه و کمترین وزن دانه به میزان ‮‭40/1‬ میلی گرم مربوط به تیمار بدون حذف (شاهد) بود. نتایج نشان داد که در تمامی ژنوتیپ های مورد بررسی (به استثنای یک مورد) محدودیت منبع وجود داشت بطوریکه محدودیت منبع در شرایط آبیاری نرمال بین صفر تا 3/%‮‭25‬ (میانگین 7/%‮‭10‬) بود، همچنین در این شرایط رقم یوسف با ‮‭47/4‬ میلی گرم وزن دانه بالاترین و رقم فجر ‮‭30‬ با ‮‭36/2‬ میلی گرم کمترین وزن دانه را در بین ژنوتیپ های آزمایش به خود اختصاص دادند. همچنین اثر متقابل بین ژنوتیپ و حذف سنبلچه از نظر آماری معنی دار نبود که نشان می دهد که تاثیر حذف سنبلچه در بین ژنوتیپ های آزمایش از روند یکسانی برخوردار است. بررسی نتایج دو ساله مربوط به حذف دانه در شرایط تنش آبیاری آخر فصل نشان داد که بین تیمارهای حذف دانه و همچنین بین ژنوتیپ های آزمایش از نظر تاثیر بر روی وزن دانه سنبله اختلاف بسیار معنی دار وجود دارد بطوریکه بالاترین میانگین وزن دانه به میزان ‮‭36/5‬ میلی گرم مربوط به تیمار %‮‭50‬ حذف سنبلچه و کمترین میانگین وزن دانه به میزان ‮‭40/1‬ میلی گرم مربوط به تیمار بدون حذف (شاهد) بود نتایج نشان داد که محدودیت منبع در شرایط تنش آبیاری آخر فصل در تمامی ژنوتیپ ها ی آزمایش وجود داشت و علاوه بر آن محدودیت منبع بطور میانگین در ژنوتیپ ها در شرایط تنش آبیاری نسبت به آبیاری نرمال 3/%1 افزایش پیدا کرد. در این شرایط رقم یوسف با ‮‭47/4‬ میلی گرم وزن دانه بالاترین و رقم فجر‮‭30‬ با ‮‭36/2‬ میلی گرم کمترین وزن دانه را در بین ژنوتیپ های آزمایش به خود اختصاص دادند. همچنین اثر متقابل بین ژنوتیپ و حذف سنبلچه از نظر آماری معنی دار نبود که نشان می دهد که تاثیر حذف سنبلچه در بین ژنوتیپ های آزمایش از روند یکسانی برخوردار است. واژه های کلیدی: جو، پتانسیل وزن دانه، عملکرد، پر شدن دانه،اجزای عملکرد و تنش خشکی