بررسی اثرات همزیستی سویه های ریزوبیوم‭(Rhizobium sp) ‬اقلیم های مختلف ایران بر روی تثبیت ازت، و عملکرد علوفه گونه اسپرس زراعی‭(Onobrichis vicifolia)‬

در این بررسی تاثیر همزیستی 6 سویه سینوریزوبیوم جمع آوری شده از اردبیل، شهرکرد، سمیرم، کرج، سقز، خرم آباد بر روی خصوصیات رشد رویشی 4 اکوتیپ اسپرس (قزوین، کرمانشاه، الیگودرز و فریدون شهر) در قالب طرح آزمایشی فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی در 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نخست بذور اکوتیپ های اسپرس حاوی سینوریزوبیوم با قارچ کش ویتاواکس 2 الی %5 ضدعفونی شدند و در گلدان های پلاستیکی متوسط درون ماسه کوارتزیت استریل کشت شدند و سویه های سینوریزوبیوم در محیط کشت ‭YAM ‬تکثیر و استخراج شدند. در مرحله بعد بذر اکوتیپ های فاقد سینوزیزوبیوم در گلدان کشت شدند و از سویه های استخراج شده برای تلقیح بذور اکوتیپ ها همراه با محلول غذایی هولند آبیاری شدند. پس از رشد کافی طول ساقه، طول گیاه، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک ریشه ، وزن تر و خشک گیاه و تعداد پنجه و اندازه گره یادداشت برداری شد. نتایج تجزیه آماری نشان داد که همزیستی سویه های سینوریزوبیوم بر روی کلیه صفات بجز طول ریشه معنی دار بود. اثر اکوتیپ و اثر متقابل اکوتیپ با سویه های سینوریزوبیوم هم بر روی کلیه صفات در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. در مقایسه میانگین تیمارها، سویه خرم آباد برای اکثر صفات دارای میانگین بیشتری بود و سویه های البرز، اردبیل و بستان آباد در مرتبه بعدی قرار گرفتند . در مقایسه میانگین اکوتیپ ها بیشترین رشد رویشی مربوط به اکوتیپ الیگودرز بود. در مقایسه اثرات متقابل اکوتیپ الیگودرز با سویه بستان آباد دارای رشد رویشی بیشتری بود. با توجه به نتایج می توان با ترویج این نوع همزیستی در کنار افزایش تولید علوفه حاصلخیزی خاک را نیز بالا برد و پتانسیل تولید در عرصه ها را تقویت نمود. واژه های کلیدی: اسپرس، اقلیم، تثبیت ازت، سینوریزوبیوم، رشد