عملکرد و کارآیی مصرف آب چهار رقم کلزا تحت مقادیر متفاوت آب بعد از مرحله ساقه دهی در روش آبیاری قطره ای

به منظور بررسی واکنش ارقام جدید و توسعه یافته کلزا به مقادیر متفاوت آب و حصول بالاترین عملکرد کمی و کیفی و کارایی مصرف آب کلزا با استفاده از روش آبیاری قطره ای و به صورت طرح آزمایشی کرت های شده ‭(Split Plot) ‬در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال (‮‭1390-91‬) در ایستگاه تحقیقات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج اجرا گردید. کرت های اصلی ‭(T) ‬شامل 5 سطح آبیاری و به ترتیب به صورت آبیاری بر اساس،‮‭125‬ ،‮‭100‬ ،‮‭50 75‬ و ‮‭25‬ درصد نیاز آبی خالص گیاه کلزا بعد از مرحله ساقه دهی هستند. کرتهای فرعی ‭(V) ‬چهار رقم متفاوت کلزا (ارقام S،‮‭401‬ ‭RGS‬،‮‭003‬ ‭Kraj‬،3 ‭SLM‬‮‭046‬) می باشند. زمان آبیاری در تمامی تیمارهای آزمایشی براساس ‮‭50‬ درصد متوسط میزان تخلیه مجاز رطوبتی چهار رقم مختلف کلزا در تیمار ‮‭100‬ درصد نیاز آبی در نظر گرفته شد. در این آزمایش علاوه بر اندازه گیری میزان آب مصرفی، عملکرد و کارایی مصرف آب ارقام مختف کلزا، شروع و خاتمه گلدهی، طول دوره رویش، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک در تمامی تیمارها اندازه گیری و تجزیه واریانس انجام شد. نتایج مقایسه میانگین شاخص های مختلف نشان داد که مدیریت های مختلف آبیاری اعمال شده(تیمارهای مختلف تامین نیاز آبی) در عملکرد محصول، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های اصلی و فرعی، تعدادغلاف در بوته نقش موثری داشته اند. اگرچه نتایج در سال های مورد مطالعه روند مشابهی را نشان داد لیکن نتایج آزمون بارتلت حاکی از نامتجانس بودن واریانس خطاهای آزمایشی در سال های انجام آزمایش بود و امکان انجام تجزیه مرکب مقدور نشد. بر اساس نتایج سال اول، آبیاری کامل ( تامین ‮‭100‬ درصد نیاز آبی ) با بیشترین عملکرد دانه ( ‮‭2600‬ کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف آب آبیاری، کارآیی مصرف آب+ بارندگی (به ترتیب ‮‭0/8‬ و ‮‭0/6‬کیلوگرم بر متر مکعب) در دسته برتر قرار گرفت. با افزایش میزان آب آبیاری میزان عملکرد محصول افزایش نداشت، لیکن با کاهش میزان آب آبیاری عملکرد محصول به شدت کاهش یافت. تامین ‮‭25‬ درصد نیاز آبی دارای کمترین عملکرد( ‮‭682‬ کیلوگرم بر هکتار) بود.نتایج مقایسه میانگین شاخص های زراعی و کارآیی مصرف آب در ارقام مختلف کلزا نشان داد که این اختلاف در سطح %5 معنی دار بود. رقم ‭RGS‬‮‭003‬ با عملکرد حداکثر نسبت به سایر ارقام برتری داشت و درگروه برتر ‭(A) ‬قرار گرفت.تیمار آبیاری با تامیین %‮‭25‬ نیاز آبی با عملکرد ‮‭682‬ کیلوگرم در هکتار و کارآیی مصرف آب+ بارندگی ‮‭0/38‬ کیلوگرم بر متر مکعب در پایین ترین سطح قرار گرفت. نتایج سال دوم نیز روند مشابهی رانشان داد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که از نظر شاخصهای مورد بررسی، تامین ‮‭100‬ درصد نیاز آبی گیاه در کلیه مراحل رشد با رقم ‭RGS‬‮‭003‬مناسب و قابل توصیه می باشد. واژه های کلیدی: کلزا، عملکرد، کارایی مصرف آب و رقام