کودآبیاری در روش های مختلف آبیاری (مطالعه موردی در آبیاری تحت فشار)

کودآبیاری‭(Fertigation) ‬کاربرد کودها، مواد اصلاح کننده خاک یا دیگر مواد محلول در آب از طریق سیستمهای آبیاری می باشد. کودآبیاری برای انواع نباتات زراعی و باغی و همچنین انواع سیستمهای آبیاری از جمله تحت فشار و سطحی به کار می رود. سطح اراضی آبی در ایران در حدود ‮‭1/2‬ میلیون هکتار می باشد که در غالب آنها کودآبیاری استفاده نمی گردد. به همین خاطر در این پروژه تحقیقاتی کارآیی این روش کوددهی برروی محصول ذرت شیرین در استان گلستان و گندم در استان های اصفهان و البرز مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است. در استان گلستان تحقیق به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با دوتیمار ‮‭200‬ کیلوگرم نیتروژن خالص ‭(N‬‮‭200‬) و ‮‭300‬ کیلوگرم نیتروژن خالص ‭(N‬‮‭300‬) در هکتار با سه تکرار انجام شد میزان کودهای در نظر گرفته شده از طریق تقسیط و در دو نوبت کودآبیاری و در دو سیستم جویچه ای و بارانی به گیاه داده شد. طی دو سال آزمایش، در هر دو تیمار کودآبیاری جویچه ای و بارانی صورت گرفت که دو آبیاری همراه کود بوده است. میانگین عملکرد دانه قابل کنسرو در سال اول و در تیمار N‮‭200‬ برابر ‮‭3375‬ و ‮‭4072/3‬ کیلوگرم در هکتار و در سال دوم برابر‮‭2637/3‬ و ‮‭4165/3‬ کیلوگرم در هکتار به ترتیب برای تیمارهای جویچه ای و بارانی بوده است. نتایج نشان می دهد روش آبیاری در سطح %1 بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین تاثیر معنی دار داشته است و حداکثر مقادیر مربوط به عملکرد دانه در هکتار از تیمار N‮‭200‬ در تیمارهای آبیاری بارانی بدست آمدکه نشان دهنده موثر بودن کودآبیاری از طریق سیستم بارانی و از طریق ونتوری بوده است. بطورکلی نتایج دو سال حاکی از موثر بودن کارآیی مصرف کود در تیمارهای کود آبیاری بارانی بوده است. تیمارهای آزمایش در مناطق اصفهان و البرز عبارت بودند از؛ روش کوددهی در سه سطح (کوددهی به میزان توصیه کودی به روش دست پاش، کوددهی در سیتسم آبیاری بارانی به میزان توصیه کودی و کوددهی در سیستم آبیاری بارانی به میزان‮‭30‬ % کمتر از توصیه کودی) در کرت های اصلی و فاکتوریل ارقام گندم در سه سطح (پیشتاز، شیراز و بهار) و تراکم کاشت در سه سطح (،‮‭400 300‬ و ‮‭500‬ دانه در مترمربع) در کرت های فرعی. در این طرح با استفاده از روش آبیاری بارانی، حجم آب مصرفی، نیاز کودی مناسب در صورت کودآبیاری و مناسب ترین تراکم کاشت ارقام مناسب گندم برای مناطق معتدل (کرج و اصفهان) تعیین و ارایه شدند. در جمع بندی نتایج حاصل از تجزیه واریانس تیمارها در سال اول آزمایش منطقه اصفهان میتوان اظهار کرد که تفاوت معنی دار آماری بین عملکردهای کمی گندم در سه تیمار کوددهی وجود نداشت. همچنین، میانگین عملکرد دانه در تیمارهای کودی ؛ کوددهی به میزان توصیه کودی به روش دست پاش ‭(F‬1)، کوددهی در سیستم آبیاری بارانی به میزان توصیه کودی ‭(F‬2) و کوددهی در سیستم آبیاری بارانی به میزان %‮‭30‬ کمتر از توصیه کودی ‭(F‬3) بترتیب ،‮‭7011 7168‬ و ‮‭6563‬ کیلوگرم در هکتار شدند. بر این اساس، میزان تولید دانه به ازای هر کیلوگرم اوره مصرفی در سه تیمار مذکور به ترتیب ‮‭51‬/،‮‭17/92 17‬ و ‮‭23/44‬ کیلوگرم بودند، که نشانگر افزایش قابل توجه کارآیی مصرف نیتروژن در تیمار کوددهی در سیستم آبیاری بارانی به میزان %‮‭30‬ کمتر از توصیه کودی، است. بطور کلی نتایج نشانگر افزایش قابل توجه کارآیی مصرف نیتروژن در تیمار کوددهی در آبیاری بارانی به میزان %‮‭30‬ کمتر از توصیه کودی، است. جمع بندی نتایج حاصل از تجزیه واریانس تیمارها در سال اول آزمایشات منطقه کرج نشان داد که میانگین عملکرد دانه در تیمارهای کودی F1 ، F2 و F3 بترتیب حدود ،‮‭5556 5526‬ و ‮‭5394‬ کیلوگرم در هکتار و میزان دانه تولیدی به ازای هر کیلوگرم اوره مصرفی در سه تیمار مذکور به ترتیب ‮‭63‬/،‮‭17/03 16‬ و ‮‭24/46‬ کیلوگرم بود که نشان دهنده افزایش قابل توجه کارآیی مصرف نیتروژن در تیمار F3 است. همچنین، ارقام مختلف گندم از نظر عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت دارای تفاوت معنی دار بودند. بیشترین عملکرد بیولوژیک بترتیب متعلق به ارقام بهار و شیراز بودند. جمع بندی نتایج حاصل از تجزیه واریانس تیمارها در سال دوم آزمایش منطقه کرج نشان داد که میانگین عملکرد دانه در تیمارهای F1 ، F2 و F3 بترتیب ،‮‭6063 5780‬ و ‮‭6017‬ کیلوگرم در هکتار بوده و میزان دانه تولیدی به ازای هر کیلوگرم اوره مصرفی در سه تیمار مذکور بترتیب ‮‭37‬/،‮‭14/03 13‬ و ‮‭19/89‬ کیلوگرم بود که نشان دهنده افزایش قابل توجه کارآیی مصرف نیتروژن در تیمار F3 است. میانگین عملکرد دانه مربوط به ارقام پیشتاز، شیراز و بهار بترتیب ،‮‭5582 6519‬ و ‮‭5759‬ کیلوگرم در هکتار شد که نشان داد در شرایط آبیاری بارانی، مناسب ترین رقم از بین ارقام گندم، رقم پیشتاز و بعد از آن رقم بهار بود. از جمله مزایای بسیار مهم سیستم های آبیاری قطره ایزیر سطحی، توانایی تولید محصول بیشتر و بهره برداری آسادتر از اراضی می باشد، لیکن در استفاده از این تکنولوژی باید به نحوی از نفوذ ریشه به داخل قطره چکانها جلوگیری شود. برای رسیدن به این اهداف، تحقیقی با استفاده از چهار نوع قطره چکان آبیاری قطره ای زیر سطحی و استفاده از علف کش ترفلان در درختان زردآلو و فندق اجرا گردید. نتایج حاصل از بررسی گرفتگی قطره چکان های آبیاری زیرسطحی به علت نفوذ ریشه به داخل قطره چکان نشان داد که تزریق دو نوبت علف کش ترفلان به سیستم آبیاری توانسته در جلوگیری از گرفتگی قطره چکان ها توسط ریشه نقس موثری ایفاد نماید. واژه های کلیدی: کودآبیاری، کارایی مصرف آب و کود، آبیاری بارانی