بررسی اثر فرایند خشک کردن به روش سیال سازی بر جوانه زنی و بنیه بذر سویا

به منظور بررسی اثر فرایند خشک کردن بذر سویا به روش سیال سازی بر جوانه زنی و بنیه بذر سویا، آزمایشی در دو بخش آزمایشگاهی و مزرعه-ای در سال ‮‭1390‬ اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رقم (سویا به نام های کتول(کتول) و ساری(ساری))، دمای خشک کردن بذر ،‮‭30‬ ،‮‭50 40‬ و ‮‭60‬ درجه سانتی گراد و سه سطح وضعیت بستر(سطح شناوری) بذر در خشک کن (بستر ثابت، آستانه سیال سازی و بستر سیال) با توجه به شدت هوای ورودی به محفظه خشک کن بود. رقم های مورد استفاده که با رطوبت های بالای استاندارد از دو منطقه گرگان و ساری برداشت شده بودند در موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی توسط دستگاه خشک کن بستر سیال خشک شدند. سپس جهت انجام آزمون های آزمایشگاهی(آزمون جوانه زنی استاندارد، پیری تسریع شده، سرما، هدایت الکتریکی) و مزرعه ای در اختیار موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال قرار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده، بالاترین تعداد گیاهچه های عادی در آزمون جوانه زنی استاندارد را رقم کتول(کتول) و رقم ساری(ساری) به ترتیب در دماهای‮‭30‬ و ‮‭40‬ درجهسانتی گراد به خود اختصاص دادند که در این میان بین بستر ثابت و سیال سازی تفاوتی مشاهده نگردید. در آزمون سرما تعداد گیاهچه های عادی رقم ساری(ساری)در محدوده دمایی،‮‭40 30‬ و ‮‭50‬ درجهسانتی گراد برتر از رقم کتول(کتول) بود. در آزمون پیری تنها رقم ساری(ساری)، دمای‮‭40‬ درجه سانتی گراد و بستر ثابت رقم برتر بود. بالاترین شاخص طولی بنیه گیاهچه مربوط به رقم کتول(کتول)، دمای ‮‭30‬ درجهسانتی گراد و بستر ثابت بود. کمترین تراوش مواد موجود در بذر مربوط به رقم کتول(کتول)، دمای ‮‭30‬ درجهسانتی گراد و در دو بستر ثابت و سیال سازی مشاهده شد. بهترین ظهور نهایی گیاهچه در مزرعه را رقم ساری(ساری)، دمای ‮‭40‬ درجهسانتی گراد و بستر ثابت به خود اختصاص داد. ضمن این که این تیمار با سه تیمار رقم ساری(ساری)، دماهای‮‭30‬ و ‮‭50‬ درجهسانتی گراد و با بستر سیال تفاوت معنی داری نداشت. شاخص سطح برگ در رقم کتول(کتول) نسبت به رقم ساری(ساری) بالاتر بود. درصد گیاهچه های عادی در آزمون سرما بالاترین همبستگی با ظهور نهایی گیاهچه و سرعت ظهور گیاهچه در مزرعه را داشت. میزان هدایت الکتریکی با تمامی صفات مورد مطالعه در مزرعه به غیر از صفت متوسط زمان ظهور گیاهچه در مزرعه، همبستگی منفی و معنی داری داشت. دمای ‮‭60‬ درجهسانتی گراد در تمای صفات به عنوان دمای مضر بر صفات اندازه گیری شده هر دو رقم معرفی شد. به طوری که با افزایش دما از ‮‭50‬ به ‮‭60‬ درجهسانتی گراد در هر سه بستر و هر دو رقم مورد مطالعه افت محسوسی را بر روی صفات اندازه گیری شده شاهد بودیم. با توجه به نتایج و با وجود برتری هایی که رقم ساری(ساری)، در برخی صفات داشت، به نظر می رسد که در مجموع رقم کتول(کتول) رقم بهتری نسبت به رقم ساری(ساری)باشد. در رقم کتول(کتول) بهترین بستر، آستانه سیال سازی با دمای‮‭30‬ درجهسانتی گراد می باشد و در رقم ساری(ساری) بهترین بستر، بستر ثابت با دمای ‮‭40‬ درجهسانتی گراد می باشد، که با بستر سیال سازی و با دمای‮‭30‬ درجهسانتی گراد از نظر آماری اختلاف معنی داری نداشت. واژگان کلیدی: سویا، خشک کردن بذر، درصد جوانه زنی، بنیه، میزان هدایت الکتریکی، شاخص سطح برگ