بررسی سازگاری و عملکرد برخی گونه های آویشن در دیم زارهای مختلف کشور ‭(7 ‬استان)

نوع محتوی: طرح پژوهشی
زبان: فارسی
استان موضوع گزارش: تهران
شهر موضوع گزارش: تهران
شناسه ملی سند علمی: R-1056655
تاریخ درج در سایت: 27 بهمن 1397
دسته بندی علمی: علوم کشاورزی
مشاهده: 280
تعداد صفحات: 17
سال انتشار: 1391

نسخه کامل طرح پژوهشی منتشر نشده است و در دسترس نیست.

  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این طرح پژوهشی:

چکیده طرح پژوهشی:

کشت و استقرار گیاهان دارویی چندساله در عرصه های طبیعی و دیم زارهای کم بازده، ضمن ایجاد پوشش گیاهی مناسب، می تواند از فرسایش ناشی از شخم های مکرر سالانه جلوگیری نموده و تحولی در حفظ و احیای اکوسیستم های زراعی دیم کشور ایجاد نماید. برای اثبات این فرضیه، آزمایشات متعددی در قالب طرح ملی در 7 منطقه نمونه دیم در استان های خراسان شمالی، گیلان، آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، اصفهان و تهران از سال ‮‭1386‬ تا ‮‭1390‬ اجرا گردید. آزمایشات مزرعه ای به صورت کرت های خردشده شامل گونه به عنوان عامل اصلی با استفاده از ‮‭10‬ سطح (‮‭10‬ گونه آویشن) در مناطق مختلف و تراکم به عنوان عامل فرعی با سه سطح (،‮‭6 4‬ و 8 بوته در مترمربع) به اجرا درآمد. هم چنین آزمایشات تحمل به خشکی و شوری گیاه چه در آزمایشگاه و تحمل خشکی در گل خانه صورت پذیرفت. صفات کمی مانند ارتفاع، قطر تاج پوشش، تعداد پنجه و ساقه های گل دار، عملکرد ماده خشک و صفات کیفی شامل درصد و عملکرد اسانس و ترکیبات موجود در اسانس کلیه واحدهای آزمایشی در سال ها و مکان های مختلف، مورد تجزیه واریانس و مقایسه میانگین قرار گرفت. هم چنین، صفات ریشه، نسبت ماده خشک به تر، رطوبت در اعماق مختلف خاک و نیز صفات متعدد مربوط به طرح های آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایشات مزرعه ای سال های مختلف در استان های مختلف حاکی از استقرار کلیه گونه های مورد بررسی در شرایط دیم بود. بیش ترین میانگین عملکرد ماده خشک در ‭Thymus daenensis ‬و ‭kotschyanus Th. ‬به ترتیب با ‮‭2994‬ و ‮‭2884‬ کیلوگرم در هکتار در کردستان، کرمانشاه و تهران در تراکم بالا مشاهده گردید. بازده اسانس از ‮‭0/69‬ تا ‮‭3/11‬ درصد در تیمارهای مختلف متفاوت بود‭. Th.daenensis ‬در کرمانشاه و کردستان بیش ترین درصد اسانس را به خود اختصاص داد. بر اساس نتایج به دست آمده افزایش عملکرد ماده خشک در تراکم بالا در شرایط دیم استان های کرمانشاه، کردستان و تهران نشان دهنده ظرفیت بالای تولید آویشن در شرایط دیم با بارندگی تا ‮‭400‬ میلی متر در سال است. بالاترین مقدار تیمول از ‭Th.daenensis ‬با ‮‭80/33‬ درصد و بیش ترین کارواکرول از ‭Th.kotschyanus ‬با ‮‭71/9‬ درصد از کل اسانس در تهران، دماوند به دست آمد. بیش ترین نسبت عملکرد خشک به تر اندام هوایی در کردستان در ‭Th.pubescens ‬با ‮‭0/6‬ مشاهده گردید. مقادیر رطوبت مزرعه کردستان در عمق 0 تا ‮‭20‬ سانتی متر در گونه های مختلف بدون تفاوت معنی دار با یک دیگر از ‮‭6/46‬ تا ‮‭7/55‬ درصد نسبت به خاک خشک متغیر بود. نسبت ریشه به اندام هوایی در استان کردستان نشان دهنده بالابودن این نسبت در گونه ‭Th.pubescens ‬با ‮‭0/19‬ و با تفاوت معنی دار با سایر گونه ها بود. در بررسی های آزمایشگاهی، ‭Th.daenensis ‬با بیش ترین میانگین درصد و زمان جوانه زنی بالا در تیمارهای تنش خشکی، در بین گونه ها شاخص بود. گونه های آویشن در تیمار شدید خشکی قادر به جوانه زنی و رشد در شرایط آزمایشگاه نبودند، ولی در شوری های ملایم تا ‮‭20‬ میلی مولار صدمه زیادی در جوانه زنی و رشد ندیدند. در شرایط گل خانه صفات موفولوژیک گیاهچه های آویشن در تنش های شدید نسبت به شرایط آبیاری کامل کاهش پیدا نمود. ولی طول، عرض و وزن ریشه های گونه های آویشن به خصوص ‭Th.daenensis ‬نه تنها در شرایط تنش خشکی کاهش نداشت، بلکه در صفات مربوط به ریشه، افزایش یافت. نتایج کلی حاکی از استقرار و عملکرد مناسب گونه های محلی آویشن در شرایط دیم کشور است که می توانند به عنوان گیاهان دارویی چندساله برای دیم کاری معرفی گردند. واژه های کلیدی: گیاهان دارویی، دیم، آویشن، تراکم بوته، عملکرد ماده خشک، تنش خشکی، شوری، اسانس، تیمول، کارواکرول