بررسی گیاه پالایی خاک های آلوده به عناصر سنگین و آلاینده های نفتی در اراضی کشاورزی در اثر جنگ خلیج فارس (استان های بوشهر، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد)
- سال انتشار: 1392
- محل انتشار: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
- کد COI اختصاصی: R-1056045
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 269
نویسندگان
چکیده
غلظت زیاد آلاینده های نفتی در خاک افزون بر تاثیر گسترده بر اکوسیستم منطقه، باعث جذب بیشتر این آلاینده ها توسط گیاه شده و می تواند با ورود به زنجیره غذایی سبب بروز بیماری های مختلف برای انسان و سایر موجودات زنده گردد. این آلاینده ها همچنین می توانند از طریق آلودگی آب های زیرزمینی مشکلاتی را برای سلامت محیط زیست و انسان ایجاد نمایند. روشهایی مختلف برای پالایش خاکهای آلوده وجود دارد که عمدتا بسیار گران و پرهزینه بوده و به این دلیل استفاده از روش های کم هزینه تر برای رفع آلودگی خاکهای آلوده می تواند به پالایش و استفاده بهینه از این اراضی کمک نماید. یکی از روشهای نوین و کمهزینه برای پالایش خاک های آلوده، استفاده از گیاهان (Phytoremediation) می باشد که افزون بر هزینه کمتر، سازگار با طبیعت بوده و نیاز به تجهیزات و امکانات کمتری نسبت به سایر روشهای پالایش دارد. با توجه به امکان وجود آلودگی خاک ناشی از جنگ خلیج فارس در استانهای مرزی کشورمان و بررسی آن بر سلامت انسان، گیاه و محیط زیست، این طرح با سه پروژه اجرا شد. پروژه اول در دو فاز اجرا شد در فاز اول میزان جذب مقادیر مختلف سرب و کادمیم و توانایی گندم و کلزا برای پالایش خاکهای آلوده بصورت گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با فاکتور عنصر سرب در سه سطح ( صفر، 150 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و عنصر کادمیم در سه سطح (صفر ، 3 و 10 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) در سه تکرار در گلخانه بررسی شد و در فاز دوم امکان استفاده از گیاهان برای پالایش خاکهای آلوده به عناصر سنگین و آلاینده های نفتی در سه منطقه اگرواکولوزیکی در اراضی کشاورزی استانهای بوشهر، فارس، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد با تیمار نوع محصول(یک محصول زراعی، یک محصول سبزی و صیفی و دو گیاه مرتعی غالب هر استان)، در مزرعه بررسی شد. نتایج فاز گلخانه ای نشان داد که اثر سرب، کادمیم و اثر متقابل سرب و کادمیم بر غلظت سرب و کادمیم کاه و کلش و دانه گندم و کلزا در سطح یک درصد معنی دار شد. و بیشترین غلظت کادمیم کاه و کلش و دانه گندم و کلزا مربوط به تیمار 10 میلی گرم بر کیلوگرم کادمیم و 500 میلی گرم بر کیلوگرم سرب، بیشترین غلظت سرب کاه و کلش و دانه گندم مربوط به تیمار صفر میلی گرم بر کیلوگرم کادمیم و 500 میلی گرم بر کیلوگرم سرب و در کلزا مربوط به تیمار 3 و 10 میلی گرم بر کیلوگرم کادمیم و 500 میلی گرم بر کیلوگرم سرب بوده است. نتایج فاز مزرعه ای نشان داد که در استان فارس غلظت آلاینده های نفتی در اندام های رویشی و زایشی گیاهان مورد مطالعه کمتر از 0/1میلی گرم بر گرم بود و تفاوت معنی داری بین گیاهان مختلف مشاهده نشد. در مورد کادمیم، بیشترین غلظت در گیاه برنج و در خصوص جذب سرب، تنها گیاه سکاله قادر به جذب سرب بوده و در خصوص نیکل نیز اندام رویشی هندوانه و سکاله به ترتیب بیشترین جذب نیکل را داشتند. نتایج استان بوشهر نشان داد، از میان انواع آلاینده های هیدروکربنی، تنها فلورن (Fluorene) دارای تغییرات معنی دار در خاک تیمارهای مختلف بوده و گیاه کرچک بیشترین جذب این ماده را از خاک داشته است. بیشترین تجمع کادمیوم در اندام هوایی و میوه گیاه گوجه فرنگی به ترتیب با 175/5 و 105/3 میکروگرم بر کیلوگرم و بیشترین تجمع نیکل نیز در دانه گیاه کرچک و همچنین در دانه گیاه گندم به ترتیب با 1793/3 و 1245 میکروگرم بر کیلوگرم بود. نتایج استان خوزستان نشان داد که به جز غلظت pyrene در بذر خربزه و غلظت Anthracene در اندامهای رویشی ذرت، بقیه ترکیبات نفتی(PAHs) ناچیز و کمتر از 0/1 میلی گرم بر کیلوگرم بوده است همچنین بیشترین تجمع وانادیوم در اندام هوایی خربزه ( 3078 میکروگرم بر کیلوگرم) و بیشترین تجمع نیکل در بذر و اندام هوایی خربزه به ترتیب با 14410 و 7328 میکروگرم بر کیلوگرم بود. نتایج پژوهش در کهگیلویه و بویراحمد نشان داد که تنها غلظت سه آلاینده نفتی ، Fluorene Pyrene و Benzo[g،h،i]peryleneدر خاک در سطح پنج درصد معنی دار می باشد و بیشترین میانگین غلظت هر سه آلاینده در خاک تحت کشت جو و کمترین غلظت در خاک تحت کشت گیاه بهمن بوده است. همچنین اختلاف معنی داری در سطح یک درصد بین گیاهان در تجمع دو فلز سنگین نیکل و کادمیم وجود داشت. و بیشترین تجمع نیکل در اندام هوایی بهمن و بیشترین غلظت کادمیم مربوط به بذر جو بود. پروژه دوم به منظور بررسی امکان استفاده از EDTA در بهبود و افزایش کارایی گیاه پالایی، بر روی گیاه ذرت در گلخانه با طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول مقادیر کلاتEDTA از منبعNa2EDTA شامل سه سطح ،3 0 و 6 میلی مول EDTA در کیلوگرم خاک و عامل دوم عنصر آلاینده شامل سه عنصر نیکل، کادمیوم و سرب بود. مقدار آلاینده در دو سطح خاک غیرآلوده و خاک آلوده (سرب600 میلی گرم در کیلوگرم، کادمیم 20 میلی گرم در کیلوگرم و نیکل 500 میلی گرم درکیلوگرم) بود. نتایج نشان داد که استفاده از EDTA حلالیت سرب، کادمیوم و نیکل را در محلول خاک افزایش داده و منجر به افزایش جذب بیشتر این عناصر در گیاه می گردد. در این آزمایش سطوح مختلف EDTA به صورت معنی داری مقدار سرب موجود در اندام هوایی را تحت تاثیر قرار داد و سطح 6 میلی مول EDTA در کیلوگرم خاک بیشترین مقدار سرب در اندام هوایی را داشت. مقایسه میانگین مقدار کادمیوم اندام هوایی نشان داد که اگرچه اختلاف معنی داری بین سطح 3 و6 میلی مول EDTA در کیلوگرم وجود نداشت، اما با افزایش میزان EDTA مقدار کادمیوم اندام هوایی افزایش یافت و بیشترین مقدار در تیمار سطح 6 میلی مول EDTA در کیلوگرم به دست آمد. در مورد جذب نیکل توسط گیاه ذرت تجزیه واریانس نشان داد که تنها تیمار فلزی، مقدار نیکل در اندام هوایی را به صورت معنی داری تحت تاثیر قرار داده است. بنابراین در این بررسی EDTA بر روی جذب و استخراج سرب و کادمیوکلیدواژه ها
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.