مدیریت کنترل بیدکلم با استفاده از پارازیتوییدهای بومی و ‭Bt ‬های تجاری در استان اصفهان

بید کلم، ‭Plutella xylostella (L.) (Lepidoptera‬، ‭Plutellidae)‬، مهم ترین آفت چلیپاییان در سرتاسر دنیاست به منظور شناسایی پارازیتوییدهای بید کلم در منطقه از مزارع کلم پیچ، کلم گل و کلم چینی دو شهرستان فلاورجان و مبارکه نمونه برداری های متعدد انجام و نرخ پارازیتیسم طبیعی به روش فراخوانی برآورد گردید. همچنین، برهمکنش بین پارازیتوییدهای مهم و باکتری ‭Bt ‬و امکان تلفیق این دو عامل کنترل بیولوژیک در مدیریت پایدار بید کلم بررسی شد. در مجموع پنج پارازیتویید لاروی شامل زنبور ‭Cotesia vestalis (Haliday) (Hymenoptera‬، ‭Braconidae)‬، زنبور ‭(Hymenoptera‬، ‭Ichneumonidae) Diadegma semiclausum (Hellen)‬، زنبور ‭(Hymenoptera‬، ‭Eulophidae) Oomyzus sokolowskii (Kurdjumov)‬، زنبور ‭Bracon hebetor Say (Hymenoptera‬، ‭Braconidae) ‬و زنبور ‭Dolichogenidea appellator (Telenga) (Hymenoptera‬، ‭Braconidae)‬، دو پارازیتویید شفیرگی و پیش شفیرگی شامل زنبور ‭(Hymenoptera‬، ‭Ichneumonidae) Diadromus subtilicornis (Gravenhorst) ‬و زنبور ‭(Hymenoptera‬، ‭Ichneumonidae) Diadromus collaris (Gravenhorst) ‬و دو هایپرپارازیتویید شامل زنبور ‭(Hymenoptera‬، ‭Pteromalidae) Mokrzekia obscura Graham ‬و زنبور ‭(Hymenoptera‬، ‭Pteromalidae) Pteromalus sp. ‬شناسایی گردید. سه گونه ‭D. appellator ‬، ‭D. collaris ‬و ‭M. obscura ‬برای اولین بار از روی بید کلم از ایران گزارش می شوند. در میان پارازیتوییدهای لاروی سه گونه ‭C. vestalis ‬، ‭D. semiclausum ‬و ‭O. sokolowskii ‬به ترتیب با فراوانی ‮‭43/2‬%، 1/%‮‭42‬ و 8/%‮‭11‬ به عنوان گونه های غالب منطقه معرفی می گردند. میانگین درصد پارازیتیسم در منطقه فلاورجان 7/%‮‭34‬ و در منطقه مبارکه 3/%‮‭38‬ برآورد شد. سه گونه پارازیتویید لاروی ‭C. vestalis ‬، ‭D. semiclausum ‬و ‭O. sokolowskii ‬به ترتیب با 0/،‮‭12/9 21‬ و ‮‭3/5‬ درصد پارازیتیسم، بیشترین کارایی را در کنترل جمعیت های بید کلم بر عهده داشتند. مقدار ‭LC‬‮‭50‬ فرمولاسیون بایولارو روی لاروهای تغذیه کرده از گیاه کلم چینی به طور معنی داری بیشتر از آن نسبت به کلم قرمز است. در حالیکه بین مقدار ‭LC‬‮‭50‬ های فرمولاسیون بایولپ روی گیاهان میزبان مختلف اختلاف معنی داری مشاهده نشد. هردو فرمولاسیون بایولارو و بایولپ به ترتیب بالاترین مقدار ‭LC‬‮‭50‬ را روی گیاه کلم چینی (به ترتیب ‮‭107‬ ا ‮‭8/63‬ و ‮‭1011‬ا ‮‭1/24‬ ‭CFU ‬بر میلی لیتر) و پایین ترین مقدار‭LC‬‮‭50‬ را روی گیاه کلم پیچ قرمز (به ترتیب ‮‭104‬ا ‮‭7/39‬ و ‮‭109‬ا ‮‭1/28‬ ‭CFU ‬بر میلی لیتر) نشان دادند. زمانی که جمعیت حساس ‭(Roth population) ‬مورد آزمایش قرار گرفت تفاوت معنی داری در درصد پارازیتیسم مشاهده گردید. درصد پارازیتیسم توسط ‭C. vestalis ‬روی میزبانهای تیمار شده با ‭Cry‬1‭Ac ‬بطور معنی داری بیشتر از میزبانهای تیمار شده با ‭Btk ‬بود (‮‭2.86‬ درصد در مقابل ‮‭7.66‬ درصد). در جمعیت مقاوم به ‭Bt (SERD‬4 ‭population) ‬نیز تفاوت معنی داری در درصد پارازیتیسم بین تیمارهای مختلف مشاهده گردید. بطوری که درصد پارازیتیسم توسط ‭C. vestalis ‬روی میزبانهای تیمار شده با ‭Btk ‬قبل از پارازیتیسم بطور معنی داری بیشتر از میزبانهای تیمار شده با ‭Btk ‬بعد از پارازیتیسم بود (‮‭7.89‬ درصد در مقابل ‮‭0.65‬ درصد). نتایج نشان د اد، علی رغم استفاده بی رویه از حشره کش های سنتتیک، پارازیتوییدهای لاروی پتانسیل بالایی در کنترل بید کلم در منطقه به عهده دارند و باید از لحاظ اکولوژیکی حمایت شوند. نتایج امیدوارکننده تلفیق ‭Bt ‬و گونه ‭C. vestalis ‬نیز امکان بکارگیری حشرهصکشصهای بیولوژیک در مزرعه را نوید میصدهد. واژههای کلیدی: بید کلم، اصفهان، پارازیتویید، بی تی، مزرعه، پارازیتیسم