تعیین و معرفی مناسب ترین شاخص فرسایندگی باران در مناطق مختلف ایران

خاک یکی از عناصر چهارگانه حیات و یکی از مهم ترین مولفه ها در فرایند تولید محصولات زراعی و مرتعی محسوب می شود. فرسایندگی باران به عنوان یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر فرسایش خاک مطرح است که می توان آن را در قالب شاخص هایی بیان نمود. این پژوهش با هدف تعیین شاخص فرسایندگی مناسب در حوزه های آبخیز و بسط این شاخص از طریق تخمین آن از شاخص ها و پارامترهای در دسترس بارندگی در ایستگاه های فاقد آمار شدت و نیز تعیین دقیق ترین روش میان یابی برای تهیه نقشه آن انجام گرفت. در این تحقیق، ابتدا به منظور بررسی شاخص های فرسایندگی باران و انتخاب مناسب ترین آن ها، ‮‭64‬ شاخص مختلف از جمله شاخص هایی نظیر ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ،‭StanescueI ‬، ‭StanescueII‬، ‭StanescueIII‬، ‭Roose‬، ‭Nearing‬، ، ، ، و محاسبه شده وروابط همبستگی آن ها با تلفات خاک در هشت استان آذربایجان غربی، اصفهان، خراسان رضوی، زنجان، سمنان، مازندران، مرکزی و یزد و در قالب طرح ملی بررسی و به عنوان به عنوان مناسب ترین شاخص معرفی شد. در مرحله دوم، شاخص انتخابی برای ایستگاه های هواشناسی سینوپتیک که دارای باران نگار می باشد، محاسبه شد و رابطه ای بین شاخص یاد شده و تعدادی از شاخص های سهل الوصول نظیر فورنیه، فورنیه اصلاح شده، بارندگی متوسط سالانه، حداکثر بارندگی روزانه برقرار شد. پس از تعیین فورنیه اصلاح شده به عنوان شاخص انتخابی برای ایستگاه های باران سنجی که فاقد باران نگار بودند، مقادیر در ایستگاه های فاقد آمار شدت بارندگی محاسبه شد. روش آنالیز خوشه ای برای تفکیک منطقه به مناطق همگن مورد استفاده قرار گرفت. بعد از نرمال کردن داده های ، نیم تغییرنمای آن ترسیم و مدل مناسب بر آن برازش داده شد. همچنین، به منظور بررسی روش های میان یابی فازی، سیستم استنتاج ممدانی برای ارتفاع به عنوان متغیر ورودی و به عنوان متغیر خروجی بکار برده شد. سپس، روش های میان یابی مختلف کلاسیک و فازی با روش های ارزیابی تقاطعی مقایسه شدند. مقدار ‭MAE ‬در روش کوکریجینگ نسبت به روش های عکس فاصله وزن دار، کریجینگ، اسپلاین به میزان ،‮‭18 35‬ و ‮‭50‬ درصد در منطقه ‭A ‬و به میزان ،‮‭13 70‬ و ‮‭70‬ درصد در منطقه ‭B ‬کاهش نشان داد. همچنین، روش فازی کوکریجینگ نسبت به روش های فازی عکس فاصله وزن دار، فازی کریجینگ و فازی اسپلاین ،‮‭26 14‬ و ‮‭32‬ درصد در منطقه ‭A ‬و به میزان ،‮‭12 23‬ و ‮‭69‬ درصد در منطقه ‭B ‬کاهش داشته است. نقشه خروجی برای تمام روش های میان یابی حاکی از وجود روند کاهشی را از غرب و شمال به شرق کشور می باشد. این الگو مطابق با الگوی تغییرات اقلیمی از مرطوب به نیمه خشک می باشد.