یوسف ارشد
علی سلطانی
جواد مظفری
جمالدین پورپیغمبر

به منظور بررسی توده گندم های بانک ژن گیاهی ملی ایران از نظر تحمل به تنش خشکی طی سال های زراعی ‮‭1387‬ تا ‮‭1392‬ تعداد ‮‭2560‬ نمونه ژنتیکی به همراه ارقام متحمل به خشکی کویر، روشن و ماهوتی به عنوان شاهد در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد در شرایط نرمال و تنش خشکی و در مزرعه پژوهشی‮‭400‬ هکتاری کرج در شرایط نرمال (بدون تنش خشکی) در قالب طرح آگمنت مورد بررسی قرار گرفت. در هرآزمایش صفات: طول خوشه، تراکم خوشه، وضع ریشک، رنگ گلوم، کرک دار بودن گلوم، زمان گلدهی، زمان خوشه دهی، وزن صد دانه، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد سنبلچه در خوشه، تعداد گلچه در سنبلچه، تعداد دانه در خوشه، تعداد گره در ساقه، زمان رسیدن کامل، زمان خوشه دهی تا رسیدن کامل (طول دوره پر شدن دانه) و وزن دانه پنج خوشه طبق دستورالعمل ‭IBPGR (‬موسسه بین المللی ذخایر توارثی گیاهی) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه مقایسه میانگین نمونه های ژنتیکی با ارقام شاهد بر اساس صفات وزن صد دانه، تعداد دانه در خوشه و وزن دانه پنج خوشه به عنوان معیار انتخاب نمونه های ژنتیکی برتر متحمل به تنش شوری مد نظر قرار گرفت. در این تحقیق حداقل ‮‭51‬ نمونه ژنتیکی (‮‭43‬ نمونه گندم نان و 8 نمونه گندم دوروم) متحمل به تنش خشکی و برتر از ارقام شاهد با منشا متفاوت شناسایی شدند. نمونه های ژنتیکی برتر شناسایی شده در این تحقیق جهت استفاده در برنامه های اصلاحی برای تحمل به تنش خشکی توصیه می شوند. واژگان کلیدی: کلکسیون گندم، تنش خشکی ، تحمل ، بانک ژن گیاهی ملی ایران