بررسی ترکیب های اسانس شش گونه از گیاهان معطره ایران ‭: 1- ‬بابونه ایرانی ‭2- ‬بابونه جنوبی ‭3- ‬بابونه خزری ‭4- ‬بابونه کاذب ‭5- ‬بومادران کوهستانی ‭6- ‬بومادران طالقانی

از اسانس اکثر گونه های بومادران در صنایع مختلف دارویی و بهداشتی استفاده می شوند ، و از آنجا که به علت شرایط اقلیمی مناسب و سایر فاکتورهای خاص جغرافیایی گیاهان متنوع و زیادی در بیشتر مناطق ایران می رویند که اکثر آنها خواص متفاوتی را دارا می باشند. در این تحقیق پس از جمع آوری گیاه بومادران کوهستانی ‭ Achillea vermicularis Trin. ‬از شهرستانک به روش تقطیر با آب (نوع کلونجر طبق دارونامه بریتانیا ) نمونه مورد آزمایش مورد اسانسگیری قرار گرفت ، که بازده اسانس در گل ‮‭0/44‬ درصد و در برگ ‮‭0/71‬ درصد بدست آمد . نمونه اسانس گل و برگ توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی ‭(GC) ‬و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی ‭(GC/MS) ‬مورد شناسایی قرار گرفت ترکیبهای عمده در گل عبارتند از : ‮‭2/31‬ ‭camphor ‬درصد ، ،‮‭24-81‬ ‭cineole ‬درصد ، ‮‭8/14‬ ‭trans p menth ‬2‭-en-‬1‭-ol ‬درصد و - ‮‭3/5‬ ‭terpineol ‬درصد و همچنین در برگ 8،‮‭7/25 1‬ ‭cineole ‬درصد ، ‮‭4/21‬ ‭camphor ‬درصد ، ‮‭18‬ ‭trans- p menth ‬2‭-en-‬1‭-ol ‬درصد و 4 ‭sabinene ‬درصد بدست آمد . گونه بومادران طالقانی ‭Achillea taleghanica ‬نیز پس از جمع آوری گیاه از طلقان لمبران در اواسط تیر ‮‭1381‬ به روش تقطیر با آب (نوع کلونجر طرح جایمند رضایی ) نمونه مورد آزمایش مورد اسانسگیری قرار گرفت ، که بازده اسانس در گل ‮‭0/3‬ درصد و در برگ ‮‭0/18‬ درصد بدست آمد . نمونه اسانس گل و برگ توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی ‭(GC) ‬و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی ‭(GC/MS) ‬مورد شناسایی قرار گرفت ترکیبهای عمده در گل عبارتند از : ‮‭8/34‬‭) spathulenol ‬درصد)، ‮‭7/12‬‭) camphor ‬درصد)، ‮‭8/8‬‭) caryophyllene oxide ‬درصد)، ‮‭9/7‬‭) isocurcumenal ‬درصد) و ‮‭7/5‬‭) humolene oxide ‬درصد) و همچنین در برگ ‮‭3/46‬‭) camphor ‬درصد)، ،‮‭11-81‬‭) cineole ‬درصد)، ‮‭4/9‬‭) p-cymene ‬درصد) و -‮‭5/4‬‭) terpinene ‬درصد) بدست آمدند . بابونه کاذب ‭( Trileurospermum disciforme (C.A.Mey) Schultz-Bip. ) ‬گیاهی است علفی یکساله یا دو ساله که از نظر ظاهر تشابه زیادی با گونه بابونه ‭( Matricaria chamomilla L.) ‬دارد اما با ترکیبهای شیمیایی متفاوت . گونه مورد آزمایش از باغ گیاهان دارویی همدان توسط همکاران مرکز منابع طبیعی همدان جمع آوری گردیده و به دو روش تقطیر با آب و تقطیر با بخار آب مورد اسانس گیری قرار گرفته است . بازده اسانس در روش تقطیر با آب ‮‭0/47‬ درصد و در روش تقطیر با بخار آب ‮‭0/27‬ درصد بدست آمد . نمونه ها سپس توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی ‭( GC ) ‬و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی ‭( GC/MS ) ‬جداسازی و مورد شناسایی قرار گرفتند . ترکیبهای عمده اسانس در روش تقطیر با آب عبارتند از : ‮‭16/64‬‭) trans-trans- Matricaria ester ‬درصد ) ، ‮‭14/4‬ ‭) cis - - Farnesene ‬درصد ) و (‮‭11/4‬‭) E)-Methyl isoeugenol ‬درصد ) ، همچنین ترکیبهای عمده اسانس در روش تقطیر با بخار آب عبارتند از : ‮‭94/68‬‭) trans trans Matricaria ester ‬درصد ) ، ‮‭85/6‬‭) cis - - Farnesene ‬درصد ) و ‮‭91/3‬‭) Ethyl cinnamate ‬درصد ) بدست آمدند . بابونه جنوبی ‭Anthemis austro iranica Rech.f.‬،‭Aell. & Esfand. ‬این گونه در اوایل فروردین ‮‭1382‬ از بندر عباس جمع آوری و به روش تقطیر با آب (نوع کلونجر طرح جایمند رضایی ) مورد اسانس گیری قرار گرفت. بازده اسانس ‮‭0/3‬ درصد بدست آمد، و ترکیبهای عمده اسانس طبق روش ذکر شده در بالا عبارتند از ‮‭4/36‬‭) trans sabinene hydrate acetate ‬درصد )، ‮‭0/30‬‭) sclarene ‬درصد)، ‮‭6/7‬‭) osthol ‬درصد) و ‮‭2/5‬‭) cedryl acetate ‬درصد ) شناسایی شدند. بابونه خزری ‭Anthemis austriaca Jacq. ‬این گونه در اواخر اردیبهشت ‮‭1382‬ از منطقه لوشان جمع آوری و به روش تقطیر با آب (طرح جایمند رضایی ) مورد اسانس گیری قرار گرفت. بازده اسانس ‮‭0/05‬ درصد بدست آمد، و ترکیبهای عمده اسانس آن عبارتند از 8،‮‭3/14-1‬‭) cineole ‬درصد)، ‮‭11‬‭) pinocarvone ‬درصد)، ‮‭6/9‬‭) Terpin-‬4‭-ol ‬درصد)، - ‮‭6/8‬‭) pinene ‬درصد) شناسایی شدند. بابونه ایرانی ‭Anthemis persica Boiss. ‬این گونه در اوایل خرداد ‮‭1382‬ از ‮‭12‬ کیلومتری جهرم جمع آوری و به روش تقطیر با آب (طرح جایمند رضایی ) مورد اسانس گیری قرار گرفت. بازده اسانس ‮‭0/10‬ درصد بدست آمد، و ترکیبهای عمده آن عبارتند از : (‮‭9/60‬‭) E)- nerolidol ‬درصد)، - 4‭) terpinene ‬درصد)، (‮‭7/3‬‭) E‬،‭E)- - farensene ‬درصد)، -‮‭6/3‬‭) gurjunene ‬درصد) شناسایی شدند.