ارزیابی کاربرد برخی پارامترهای بالینی و بیوشیمیایی در تشخیص به موقع نارسایی و آمیلوییدوز کبدی در اسبهای تولید کننده سرم های درمانی.

بکار گیری اسب سالم (در روند تهیه پلاسمای هیپر ایمن) از الزامات اصلی تولید سرم های درمانی می باشد. این حیوانات بعلت آنکه دایما تحت تزریق آنتی ژن (سم مار ، سم عقرب و غیره ) قرار دارند، بسیار مستعد ابتلا به آمیلوییدوز ‭(Amyloidosis ) ‬و متعاقبا پارگی کبد منجر به مرگ (ناشی از ترد و شکنده شدن آن بعلت رسوب مواد آمیلوییدی) و همچنین نارسایی کبدی ‭(Hepatic insufficiency ) ‬می باشند. بنابراین بمنظور رعایت نکات انسانی در کار با این گروه از حیوانات و تامین رفاه آنها ‭(Animal welfare ) ‬و همچنین بنا به دلایل اقتصادی، نیاز به اتخاذ روشهای جهت ارزیابی وضعیت کبد اسب های مورد استفاده در تولید سرم های درمانی می باشد تا پیش ازکار افتادگی و مرگ، از ابتلاآنها به نارسایی کبدی آگاه گردیده و آنها را از چرخه تولید خارج نمود. در طی این تحقیق ضمن انجام معاینات بالینی منظم ( از نظر بروز علایم نارسایی کبدی) از چهار گروه اسب (جمعا متشکل از تعداد ‮‭37‬ راس) مورد استفاده در تولید سرم پلی والان ضد سم مار که برای مدت های متفاوتی( بیش از 9 سال، ‮‭6-9‬ سال، ‮‭3-6‬ سال و کمتر از 3 سال) مورد بهره برداری قرار داشتند، خونگیری و مقادیر فعالیت آنزیمهای ‭ Aspartate aminotransferase (AST) ‬، ‭ Alanin aminotransferase (ALT) Alkaline phosphatase (ALP) - glutamyl transferase (GGT) ‬، وهمچنین مقادیر فاکتور های ‭Triglycerid(TG)‬، ‭Blood urea nitrogen (BUN) Total bilirubin(Tb) Direct bilirubin (Db)‬، ‭Indiredt bilirubin (Ib) ‬اندازه گیری شد. ضمنا ‮‭10‬ راس اسب سالم که هیچگونه تزریقی( آنتی ژن ) به آنها انجام نگردیده بود نیز بعنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد و کلیه آزمایشات مشروحه در فوق، بر روی آنها نیز انجام شد. بعلاوه از کلیه اسب های که در طول مدت اجرای پروژه با تصمیم قبلی معدوم و یا تلف گردیده بودند کالبد گشایی بعمل آمد و آزمایشات هیستوپاتولوژی و بیوشیمیایی انجام گردید. نتایج حاصل از بررسی های بالینی (گروه های مختلف تحت آزمایش) نشان داد که مهمترین علایم بالینی قابل مشاهده شده در اسب های که بیش از 9 سال مورد بهره برداری قرار گرفته بودند بصورت 4 مورد دلدرد (‮‭34‬%) ، 3 مورد اسهال (%‮‭25‬) و 2 مورد کاهش وزن و لاغری (%‮‭17‬) بود . ولی در 7 راس اسب با سابقه ‮‭6-9‬ سال بهره برداری علایم بالینی خاصی ملاحظه نگردید. در حالیکه در گروه های از اسبها که بمدت ‮‭3-6‬ سال وکمتر از 3 سال مورد بهره برداری قرار گرفته بودند، هر کدام با 4 مورد علایم عصبی ( به صورت افزایش حساسیت و حالت تهاجمی ) بترتیب با %‮‭67‬ و ‮‭33‬ % و همچنین یک مورد کاهش وزن و لاغری بترتیب با %‮‭17‬ و %8 بیشترین علایم بالینی قابل مشاهده بودند. هیچ اختلاف معنی داری در مقایسه ‭(student T-test )‬مقادیر اندازه گیری شده ی علایم حیاتی (دمای بدن ، تعداد حرکات تنفس و تعداد ضربان قلب) در بین گروه های مختلف حیوانات تحت آزمایش و همچنین در مقایسه با گروه کنترل مشاهده نگردید(‮‭05.0‬ ‭P ). ‬گرچه نتایج حاصل از اندازه گیری مقدار فعالیت آنزیم ها و فاکتورهای بیوشیمیایی نشان دهنده کاهش قابل توجه برخی از آن فاکتور ها ‭(AST‬، ‭BUN‬، ‭dB‬، ‭ALP‬، ‭ALT ) ‬در مقایسه با کمینه گروه کنترل بود ولی بغیر از کاهش معنی دار میانگین فعالیت آنزیم ‮‭05.0‬ ‭AST (P ) ‬در دو گروه اسب های با بیش از 9 سال و ‮‭6-9‬ سال بهره برداری در مقایسه با میانگین گروه کنترل ، هیچ اختلاف معنی داری در سایر موارد (در مقایسه با گروه کنترل و بین گروه ها ) وجود نداشت. در مجموع چنین نتیجه گیری شد که مفیدترین تست غیر تهاجمی در پیش گویی وضعیت اسبهای مظنون به بیماریهای کبدی، شدت علایم بالینی می باشد. در اسب های تولید کننده سرم ضد مارگزیدگی که برای مدت های نسبتا طولانی مورد بهره برداری قرار گرفته باشند، در بیشتر موارد ضعف و لاغری و همچنین اسهال های متناوب پیش آگهی پایان عمر اقتصادی می باشد درحالیکه بروز دلدردهای شدید نشان دهنده مرگ قریب الوقوع بعلت آمیلوییدوز شدید و پارگی کبد می باشد. پیشنهاد گردید که به منظور پی بردن به کمخونی احتمالی در اسب های تولید کننده سرم ضد سم مار و همچنین ارزیابی وضعیت عملکردکبد و کلیه، سالیانه دو نوبت تست های مورد استفاده در این تحقیق و ( بر حسب مورد ) تست های تشخیصی مفید دیگر بر روی حیوانات تحت آزمایش انجام شود. ضمنا با توجه به مشاهده کاهش مقدار آنزیم ‭AST ( ‬که در دو گروه با بیشترین سابقه بهره برداری معنی دار بود) و تاحدی آنزیم های ‭ALP ‬و ‭ALT ‬که احتمالا ناشی از عدم تحرک اسب های تحت آزمایش و برخی کمبود های تغذیه ای ( همانند عنصر روی، ویتامین B6 ) می باشد، تجویز مکمل های تغذیه ای(ویتامین و عناصر معدنی) و گنجاندن تمرین بدنی و ورزش در برنامه نگهداری از اینگونه اسب ها توصیه گردید. ضمنا پیشنهاد گردید که در مطالعات بعدی امکان استفاده از تعیین مقدار فعالیت آنزیم ‭SDH (Sorbitol dehydrogenase ) ‬که در اسب ویژگی بیشتری برای پی بردن به بیماری ها و نارسای کبدی دارد و همچنی اندازه گیری مقدار اسیدهای صفراوی ‭(Bile acids ) ‬مورد ارزیابی قرار گیرند