همایون حسین زاده صحافی
محدثه احمدی نژاد
پریسا امانی نژاد
سعید یلقی
شیما آیتی
شیما سادات صدر

استفادهازهورمونها، یکیاز روشهایکنترلتولیدمثلورشدماهیهادرآبزیپروریاست که مطالعه ساختار ، عملکرد و اثر گذاری آنها،دربرنامههایکاری بسیاریازمحققینقرارگرفتهاست. دنیای کنونی نیازمند شناخت هورمون ها و بهره جستن از تکنیک های نوین بیوتکنولوژیک و فیزیولوژیک برای رسیدن به تولید اقتصادی و پایدار در جهت تامین نیاز های جامعه و رفع مشکلات، کمبود ها و موانع موجود درحوزه آبزی پروری کشور میباشد. بطور کلی، کاربرد هورمون در آبزی پروری عموما معطوف به مسایلی نظیر القای تخم ریزی، ایجاد تک جنس نر یا ماده ، ایجاد بلوغ جنسی و یا عقیم سازی و در نهایت رشد ماهی می باشد. عوامل متعددی نظیر شرایط محیطی، نوع و میزان تزریق هورمون ، مرحله رسیدگی گنادها، گونه مورد بررسی، همگی بر میزان پاسخ دهی مولدین پس از القا هورمونی تکثیر موثر می باشند . جزییات القا تولیدمثل از گونه ایی به گونه ی دیگر وهمچنین بر اساس اهداف و ابزار متفاوت است.توسعه ی تکنیک های القا تولیدمثل در ماهی این امکان را فراهم می کند تا به مولد سازی و پرورش گونه هایی که بطور طبیعی در شرایط پرورشی قادر به تکثیر نمی باشند ، پرداخته شود و زمان تکثیر ماهیان پرورشی را بتوان مطابق با چرخه ی تولید مثل دستکاری نمود.در بررسی حاضر ضمن مرور شناخت ساختار وعملکرد فیزیولوژیک هورمون ها به کاربرد آنها در زمینه های متعدد تکثیر ، رشد، تولید جمعیت های عقیم و یا تک جنسی پراخته شده است. همچنین تحقیقات انجام شده تاکنون در کشور در زمینه القای هورمونی در ماهیان و نتایج حاصل از آنها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایجنشاندادکهبا بررسی بیش از ‮‭52‬ مورد پروژه تحقیقاتی در زمینه هورمون تراپی در ماهیان دراغلبمواردبکارگیریهورمونهادرتکثیرماهیانتاثیرگذاربودهاست. مهمترین هورمون های بکار گرفته شده در آبزی پروری ایران شامل : انواع آنالوگهای‭GnRH‬،انواع آنالوگهای‭LHRH ‬،‭HCG‬،تیروکسینو عصارههیپوفیز می باشد . - هورمونهایاستروییدیازجمله ‮‭17‬ آلفامتیلتستوسترونوداروهایمشتقشدهازآن، ‮‭17‬ بتااسترادیولوداروهایترکیبی آن، -انواع آنتاگونیستهایدوپامینازجملهپیموزاید،کلرپرومازین،دامپریدون،متوکلوپرامید،کهبهتنهاییویادرترکیبباهورمونهایهیپوتالاموسیویاهیپوفیزیمورداستفادهقرارگرفتند. - انواعداروهاییکهترکیبهورمونوآنتیدوپامینبودهماننداوافکتواواپریم -وموادمحرکزیستیدیگرمانندگنادورلینوپروستاگلندینها شیوههایاستفادهازاینموادیابصورتتزریقیکمرحلهاییادومرحلهایوبادزهایمختلفبودهاستویابصورتتزریقیبادزهایمختلفومدتزمانهایمختلفانجامشدهاست. بدیهیاستکهراهوروشمدیریتاستفادهازیکترکیبخاصبراساسمشخصاتشیمیاییترکیب،محلهدف،میزن آسیبومدتدرمان (تزریق) موردنیازمتفاوتمیباشد . تزریقمستقیمدرجریانخونبهدلیلرسانشسریعترکیبات،یکتکنیکمناسبوقابلاطمینانبنظرمیرسد. درمطالعاتمذکورروشتزریقمستقیماغلبجهتالقایریزشمحصولاتجنسیدرماهیمادهونروروشهایخوراکیبیشتربرایایجادعقیمیویاتولیدجمعیتتمامنرویاتماممادهدرماهیهااستفادهشدهاند.