بررسی تاثیر مدیریت های زراعی بر افزایش کارایی مصرف آب آبیاری ذرت دانهصای با استفاده از مدل ‭AquaCrop‬

کمبود آب و کاهش تدریجی منابع آب با کیفیت مناسب، از مهم ترین عوامل محدود کننده تولیدات زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک نظیر ایران به شمار می رود. از اینرو پژوهش در زمینه بهینه سازی مصرف آب به ویژه در مزارع کشاورزی برای نیل به مقدار بهینه محصول تولیدی در ازا مصرف کمتر آب امری ضروری می باشد. مدل های دقیق رشد گیاه ابزارهای مهمی برای ارزیابی اثرات مدیریت-های مختلف آبیاری بر عملکرد گیاه هستند. در این بین مدل ‭AquaCrop ‬بر اساس بیلان آب و توازن رطوبتی خاک، عملکرد دانه و ماده خشک، نیاز تبخیری و تعرق و کارایی مصرف آب را در شرایط بدون محدودیت های رطوبتی و همچنین تنش های آبی پیش بینی می کند. طبق اندازه گیری-های انجام شده در پروژه چالش آب و غذا ‭(CP)‬، متوسط کارایی مصرف آب آبیاری ذرت تابستانه در اراضی کشاورزان دشت اوان (اراضی پایاب سد کرخه) برابر ‮‭0/42‬ کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب مصرفی به دست آمد. تحقیق حاضر در ادامه پروژه مذکور که طی سال های ‮‭1385 - 88‬ اجرا شده است و به منظور تکمیل تجزیه تحلیل اطلاعات ثبت شده اجرا شد. بدین منظور با انجام یادداشت برداری های مورد نیاز از اجرای آزمایش سال ،‮‭1391‬ واسنجی مدل ‭AquaCrop ‬در شبیه سازی رشد ذرت انجام شد و صحت سنجی مدل با استفاده از اطلاعات دو ساله (‮‭86-87‬)آزمایش با تیمارهای مختلف مدیریت زراعی و آبیاری انجام شد. مقادیر شاخصصهای ارزیابی کارایی مدل حاکی از توانایی آن در پیش بینی ماده خشک تولیدی، عملکرد دانه، پوشش تاج گیاه و رطوبت خاک در عمق توسعه ریشه گیاه بود. سپس با استفاده از مدل واسنجی شده، رشد ذرت و تولید دانه و ماده خشک ‮‭20‬ مزرعه از اراضی دشت اوان شبیه سازی شد. خروجی های مدل نشان داد که با انجام آبیاری با کمترین مقدار حاصل شده از مدیریت کشاورز در هر مزرعه و با دور مناسب، می توان ‮‭23‬ درصد کارایی مصرف آب آبیاری و با اصلاح تاریخ کاشت (علاوه بر آبیاری) این مقدار را به ‮‭36‬ درصد افزایش داد. تعیین میزان تبخیر و تعرق گیاه مشخص نمود که سهم تبخیر از سطح خاک ‮‭35‬ درصد کل نیاز آبی ذرت است که سهمی در تولید محصول ندارد. بنابراین، راه کارهای کاهش تبخیر از سطح خاک مثل مالچ پاشی یا استفاده از سامانه های آبیاری که کمتر سطح زمین را مرطوب می کنند در افزایش کارایی مصرف آب آبیاری موثرند. واژه های کلیدی : عملکرد، آب مصرفی، ذرت ، شبیه سازی، مدیریت آبیاری