وحید عطارد
محمود عظیمی
مهدی دولت آبادی

بیماری زبان آبی ‭(Bluetongue) ‬بیماری عفونی نشخوار کنندگان است که توسط حشرات خانواده ‭Culicoides ‬منتقل می شود. ویروس عامل زبان آبی موجب خسارات اقتصادی سنگین در کشورهای در گیر شده و از نظر تجارت دام و فرآورده های دامی نیز بسیار حایز اهمیت است به نحویکه در فهرست بیماریهای اخطار کردنی سازمان جهانی مبارزه با بیماریهای دام ‭(OIE) ‬قرار دارد. تا قبل از سال ‮‭1998‬ میلادی دامنه ویروس زبان آبی بعلت زیسگاه ناقلین آن محدود به مدار ‮‭35‬ درجه جنوبی و ‮‭40‬ درجه شمالی کره زمین می شد لیکن پس از آن بعلت تغییرات آب و هوایی کره زمین دامنه فعالیت ناقل یا ناقلین افزایش یافت و بیماری در نواحی وسیعتری ازکره زمین از جمله اروپا گزارش شد. از آنجاییکه بیماری در کشور ما از سالیان دور به صورت درمانگاهی و سرمی گزارش شده ولی با توجه به ماهیت تحت درمانگاهی بودن بیماری در کشور چهره واقعی و خسارات اقتصادی سنگین آن همچنان ناشناخته باقیمانده است. در تحقیق حاضر شیوع ویروس در کشور بر روش نمونه برداری کاملا تصادفی بر حسب نوع دام، سن و جنس بر آورد گردید. نتایج این تحقیق مشخص نمود که ‮‭95‬/%‮‭92‬ واحدهای اپید میولوژیک کشور با درجات مختلف دارای دامهای واجد آنتی بادی (عمدتا با عیار بالا) بر علیه ویروس زبان آبی هستند که شیوع آنتی بادی به تفکیک نوع دام عبارتست از: گاو ‮‭24/5‬ % ، گوسفند 7/%‮‭55‬ و بز 3/%‮‭64‬ که این اختلافات از نظر آماری معنی دار بوده اند. با توجه به نقش عوامل محیطی تاثیر گذار بر روی تکثیر و بقا ناقل ویروس و همچنین تاثیر جابجایی دام بر روی اپید میولوژی ویروس تلاش گردید با استفاده از روشهای آماری ویژه و آنالیز کمیت آنتی بادی حاصله در واحدهای اپیدمیولوژیک مورد مطالعه، واحدهای با خطر بالا از نظر مواجه با ویروس در جغرافیای کشور حتی المکان تبیین گردیدند. نتایج این پژوهش نشانگر شیوع بالای ویروس در جمعیت دامی کشور و وجود یک منطقه جغرافیایی وسیع ( متمایل به غرب کشور) با خطر بالا بعلت شرایط مناسب برای تکثیر و بقا ناقل ویروس و وجود کانونهایی با خطر ورود و بقا عفونت از طریق جابجایی بی رویه دام می باشد.