حسین سردابی
غلامرضا گودرزی
فاطمه احمد لو
ضیا ازدو
امیر عربی

هدف از اجرای طرح معرفی گونه ها و پروونانسهای سازگار، سریع الرشد و صنعتی اکالیپتوس جهت کاشت در اراضی کم بازده و جنگلکاری های شهری شهرستان محلات و جمع آوری اطلاعات در مورد فنولوژی آنها می باشد. آزمایش در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار و با فاصله کاشت 3 ا 3 متر انجام شد. کاشت گونه ها در دو مرحله زمانی انجام گرفت یکی در سال ‮‭1386‬ و دیگری در سال ‮‭1389‬. در سال ‮‭1386‬ چهارده گونه و پروونانس کاشته شد که ده گونه براثر سرمای کم سابقه همین سال خشک شدند و چهار گونه باقی ماندند. در سال ‮‭1389‬ بیست گونه و پروونانس کاشته شدند که هشت گونه به تدریج براثر سرما و گرمای زیاد خشک شدند و ‮‭14‬ گونه زنده باقی ماندند. به هر حال در محلات رویهمرفته ‮‭18‬ گونه و پروونانس اکالیپتوس مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند که متشکل از گونه های زیر بود: ‮‭18396‬ ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-ch‬، ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-sh‬، ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-zh‬، ‭E. camaldulensis var. camaldulensis ‬،‮‭15021‬ ‭E. globulus ssp. globulus ‬،‮‭16070‬ ‭E. globulus ssp. globulus ‬،‮‭16580‬ ‭ E. gunnii ‬،‮‭20624‬ ‭E. microcarpa ‬،‮‭16036‬ ‭E. ovata ‬،‮‭20808‬ ‭E. rubida ‬‮‭166‬‭-sh‬، ‭E. rubida ssp. rubida ‬،‮‭19622‬ ‭E. saligna ‬‮‭171‬‭-sh‬، ‭E. saligna ‬،‮‭18241‬ ‭E. saligna ig. botryoides ‬،‮‭19482‬ ‭ E. viminalis ‬‮‭168‬‭-sh‬، ‭E. viminalis ssp. viminalis ‬،‮‭16546‬ ‭E. viminalis ssp. viminalis ‬پارامترهای مورد اندازه گیری سالیانه شامل زنده مانی (دو بار در سال، پایان دوره گرما و پایان دوره سرما)، ارتفاع و قطر (فقط در پایان فصل رویش) بود. علاوه براین، در سال آخر اجرای طرح، کیفیت و قطر تاج پوشش درختان نیز ارزیابی شد. بررسی فنولوژی نیز از ابتدای سال ‮‭1391‬ تا پایان مهرماه سال ‮‭1393‬ انجام شد. آزمایش خصوصیات کامل فیزیکی و شیمیایی خاک محل اجرای آزمایش، بررسی خصوصیات کامل آب و هوایی در یک دوره حد اکثر ‮‭20‬ ساله و پوشش گیاهی همراه در فاز اول اجرای پروژه انجام شد. داده ها با استفاده از روشهای تجزیه واریانس، آزمون دانکن و تجزیه خوشه ای و بکارگیری نرم افزار ‭SAS ‬و ‭EXCELL ‬تجزیه و تحلیل شد. نتایج گونه های کاشته شده در سال ‮‭1386‬ نشان می دهد که میان گونه ها از نظر همه صفات مورد اندازه گیری اختلاف معنی داری در سطح ‮‭99‬ درصد دیده می شود، ولی میان تکرارها فقط از نظر صفت زنده مانی اختلاف معنی دار وجود دارد. بیشترین مقادیر زنده مانی به دو گونه ‮‭41‬‭-ch E. camaldulensis ‬و ‮‭40‬‭) E. viminalis ‬‮‭168‬‭-sh ‬درصد) و کمترین آن به گونه ‮‭20‬‭( E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-zh ‬درصد) تعلق گرفت (جدول‮‭10‬). بیشترین مقدار ارتفاع کل به دو گونه ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-ch ‬و ‭E. viminalis ‬‮‭168‬‭-sh ( ‬به تریتب ‮‭4/5‬ و ‮‭4/9‬ متر) و کمترین آن به ‮‭1/2‬‭) E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-zh ‬متر) تعلق گرفت (جدول‮‭10‬). بیشترین مقدار قطر یقه به دو گونه ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-zh ‬و ‭E. viminalis ‬‮‭168‬‭-sh (‬به ترتیب‮‭8/6‬ و ‮‭9/4‬ سانتیمتر) و کمترین آن به ‮‭1/4‬‭) E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-zh ‬سانتیمتر) تعلق گرفت (جدول‮‭10‬). بیشترین انداره قطر تاج پوشش به دو گونه ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-ch ‬و ‮‭1/3‬‭) E. viminalis ‬‮‭168‬‭-sh ‬متر) و کمترین آن به دو گونه ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-zh ‬و ‭E. rubida ‬‮‭166‬‭-sh (‬به ترتیب ‮‭1/5‬ و ‮‭1/9‬ متر) تعلق گرفت (جدول‮‭10‬). بیشترین مقاومت به سرمازدگی به دو گونه ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-ch ‬و 3‭) E. viminalis ‬‮‭168‬‭-sh) ‬و کمترین آن به دو گونه ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-zh ‬و ‭E. rubida ‬‮‭166‬‭-sh (‬به ترتیب ‮‭1/5‬ و ‮‭2/1‬) تعلق گرفت (جدول‮‭10‬). بیشترین و کمترین مقدار کیفیت به ترتیب به ‮‭7/15‬‭) E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-ch) ‬و ‮‭5/8‬‭) E. viminalis ‬‮‭168‬‭-sh) ‬تعلق گرفت. دو گونه باقی مانده در رتبه بعدی و با اختلاف معنی دار باهم قرار داشتند (جدول‮‭10‬). نتایج گونه های کاشته شده در سال ‮‭1389‬ نشان می دهد که میان گونه ها از نظر همه صفات مورد اندازه گیری اختلاف معنی داری در سطح ‮‭99‬ درصد دیده می شود، ولی میان تکرارها، بجز زنده مانی و قطر یقه، از نظر سایر صفات درختان، اختلاف آنها معنی دار است. بیشترین مقدار زنده مانی به دو گونه ‭E. microcarpa ‬و ‮‭80‬) ‮‭15021‬ ‭E. camaldulensis ssp. camaldulensis ‬درصد) و کمترین آن به گونه ‮‭7/6‬‭) E. gunnii ‬درصد) تعلق گرفت. گونه های باقی مانده در رتبه های بعدی قرار دارند و اختلاف میان آنها معنی دار است (جدول‮‭11‬). بیشترین مقدار ارتفاع کل درخت به چهار گونه ‮‭18241‬ ‭E. camaldulensis ‬‮‭41‬‭-sh ‬، ‭E. saligna ‬‮‭171‬‭-sh‬، ‭E. saligna ‬و ‮‭16070‬ ‭E. globulus ssp. globulus (‬به ترتیب 9/،‮‭9 3‬/،‮‭3/97 3‬ و ‮‭3/95‬ متر) و کمترین آن به سه گونه ‮‭16580‬ ‭E. microcarpa‬، ‭E. globulus ssp. globulus ‬و ‭E. ovate (‬به ترتیب 9/،‮‭1/8 1‬ و ‮‭1/6‬ متر) تعلق گرفت. (جدول‮‭11‬) گونه های باقی مانده که اختلاف میان آنها معنی دار بود، در رتبه های بعدی قرار داشتند. بیشترین اندازه قطر یقه به ‮‭9/7‬) ‮‭18241‬ ‭E. saligna ‬سانیتمتر) و کمترین آن به سه گونه ‭ E. globulus ssp. globulus ‬‮‭16580‬، ‭E. microcarpa ‬و ‭E. ovata (‬به ترتیب 6/،‮‭3/4 2‬ و ‮‭2/5‬ سانتیمتر) تعلق گرفت. گونه های باقی مانده که اختلاف میان آنها معنی دار بود، در رتبه های بعدی قرار داشتند (جدول‮‭11‬). بیشترین و کمترین مقدار قطر تاج پوشش به ترتیب به ‮‭6/2‬) ‮‭18241‬ ‭E. saligna ‬متر) و 1‭) E. ovata ‬متر) تعلق گرفت. گونه های باقی مانده که اختلاف میان آنها معنی دار بود، در رتبه های بعدی قرار داشتند (جدول‮‭11‬). بیشترین اندازه مقاومت به سرمازدگی به ‮‭9/3‬‭) E. camaldulensis var. camaldulensis) ‬و کمترین آن به دو گونه ‭E. gunnii ‬و ‮‭85