صابر گلکاری
غلامرضا عابدی اصل
محمد شریف خالدیان
مظفر روستائی
مقصود حسن پور حسنی
رسول اسلامی

به منظور دستیابی به ژنوتیپ های پرمحصول برتر از ارقام موجود و دارای صفات مهم از جمله تحمل تنش های غیرزنده محیطی بویژه خشکی و سرما، مقاومت در برابر آفات و بیماری ها بویژه زنگ ها، این تحقیق مشتمل بر آزمایش مقایسه عملکرد تکراردار‮‭6 2013-14‬‭thIWWYT-SA (‬شامل ‮‭36‬ لاین و رقم) در دو تکرار، آزمایش مقایسه عملکرد مشاهداه ای ‮‭21 2013-14‬‭stFAWWON-SA (‬شامل ‮‭108‬ رقم و لاین)، آزمایش مقایسه عملکرد مشاهده ای ‮‭14‬‭thAYT (‬شامل ‮‭100‬ لاین و رقم) ، آزمایش ‮‭8 2013‬‭th STEMRRSN (‬شامل ‮‭200‬ لاین و رقم) برروی گندم های نان زمستانه و بینابین ارسالی از مراکز تحقیقات بین المللی ایکاردا و سمیت و نیز برنامه مشترک ترکیه- سیمیت- ایکاردا ‭(TCI) ‬در کشور ترکیه به همراه ارقام شاهد آذر-،2 رصد، سرداری، هما و اوحدی در ایستگاه های تحقیقاتی کشاورزی دیم مراغه، قاملو و اردبیل انجام گرفت. در آزمایشات مشاهده ای ضمن یادداشت برداری از صفات مورد نظر در طول فصل زراعی، پس از برداشت محصول، عملکرد دانه ژنوتیپ های جدید با عملکرد دانه شاهد، مورد مقایسه قرار گرفته و ژنوتیپ های مطلوب بر اساس عملکرد دانه وخصوصیات زراعی مورد نظر انتخاب گردیدند. در آزمایش ‮‭16‬‭thIWWYT ‬تنها در ایستگاه مراغه اختلافات معنی داری در بین ژنوتیپ ها مشاهده گردید. بطور کلی در مراغه شرایط محیطی مساعدتری برای ارزیابی پتانسیل عملکردها فراهم بود. ایستگاه اردبیل در سال زراعی ‮‭92-93‬ بیشترین تنش رطوبتی را شاهد بود و بنابراین پایین ترین میانگین عملکرد را در آزمایشات مورد مطالعه به خود اختصاص داد. برای صفات مختلف رتبه بندی در هر ایستگاه و نیز بر حسب متوسط مناطق بعمل آمد. در سال زراعی ‮‭92-93‬ سرمای شدید در طول زمستان با حداقل دمای منفی ‮‭22‬ در دی ماه فرصت مناسبی را برای غربال ژنوتیپ ها از نظر تحمل سرما و زمستانگذرانی فراهم کرد ضمن اینکه سبب از بین رفتن ‮‭95‬% از لاین های بهاره در آزمایش ‮‭8 2013‬‭thSTEMRRSN ‬گردید. براساس نتایج ارزیابی صفات مهم زراعی در شرایط مزرعه، مقایسه عملکرد ژنوتیپ ها با ارقام تجاری موجود و نیز واکنش ژنوتیپ ها به تنش های زنده وغیرزنده محیطی، نتایج حاصل ازتجزیه داده ها و نیز رتبه بندی تعداد ‮‭51‬ لاین شامل ‮‭19‬ لاین از‮‭16 2013-14‬‭thIWWYT-SA ‬، تعداد‮‭20‬ لاین از آزمایش‮‭21 2013-14‬‭stFAWWON-SA ‬و تعداد ‮‭12‬ لاین از آزمایش ‮‭14‬‭thAYT ‬به عنوان لاین های برتر انتخاب گردیدند. داده های جمع آوری شده از این تحقیق در فرم های مربوطه جهت تبادل با دیگر مجریان در کشورهای مختلف به مراکز مبدا ارسال شد. واژه های کلیدی : آزمایشات مقایسه عملکرد،گندم نان، خزانه های بین المللی، اقلیم سردسیر، گندم زمستانه