گزینش فامیل های نیمه خواهری برتر از نظر مقاومت به نماتد مولد سیست و بیماری ریزومانیا در چغندرقند

نماتد سیستیچغندرقند و بیماری ویروسی ریزومانیا دو عامل عمده محدودکننده تولید چغندرقند در ایران و دیگر کشورهای جهان هستند.بهره گیری از ارقام مقاوم، کم هزینه ترین، ساده ترین، مطمین ترین و یکی از موثرترین ابزار مبارزه و کنترل این دو بیماری است. در این تحقیق تعداد ‮‭60‬ فامیل نیمه خواهری در سال‮‭1392‬در شرایط آلودگی طبیعی به هر دو بیماری در ایستگاه تحقیقاتی طرق ارزیابی مقاومت شدند.بر اساس نتایج درصد آلودگی به ریزومانیا و عملکرد ریشه تعداد ‮‭40‬ فامیل گزینش شد. فامیل های منتخب در سال ‮‭1393‬ مجدد در مزرعه آلوده به ریزومانیا و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهارتکرار کشت و ارزیابی شدند. نتایج بررسی نشان داد که لاین های H‮‭1-125‬، ‭BM‬2، H‮‭1-47‬، ‭PaM‬3 از نظر عملکرد ریشه و قند با رقم شاهد مقاوم دوروتی اختلاف معنی دار نداشتند. از نظر درصد قند ناخالص نیز همه آنها نسبت به رقم شاهد حساس برتر بودند.بطوریکه یکی از آنها با نام‭RM‬1با عیار ‮‭25‬/،‮‭19‬بیشترین درصد قند را در این تحقیق به خود اختصاص داد. از طرف دیگر با توجه به نمره آلودگی در مزرعه بیش از ‮‭80‬ درصد فامیل های مورد ارزیابی از نظر مقاومت به ریزومانیا اختلاف معنی داری با رقم شاهد مقاوم نداشتند. بر اساس نتایج غربال مولکولی توسط نشانگر پیوسته با ژن مقاومت به نماتد سیستی چغندرقند ‭Hs‬1‭pro‬1 سه فامیل نیمه خواهریH‮‭1-15‬ ، ‭PPF‬2 و ‭PPF‬3 دارای ژن مقاومت به نماتد بودند. ردیابی حضور ژن‭Rz‬1توسط نشانگرمولکولی نیز نشان داد که رقم شاهد مقاوم به همراه ‮‭65‬ درصد فامیل ها و بیش از ‮‭80‬ درصد از کل بوته های مورد آزمون در همه فامیل ها، واجد ژن مقاومت به این بیماری بودند. بر اساس این بررسی، هرسه لاین یاد شده واجد هر دو ژن مورد نظر بودند. علی الخصوص در لاین1‭-H‬‮‭15‬ که به ترتیب ‮‭75‬ و ‮‭100‬ درصد بوته ها دارای ژن مقاومت به نماتد و ریزومانیا بودند.از این سه فامیلنیمه خواهری می توان در پروژه های تکمیلی جهت تهیه هیبرید های مقاوم استفاده نمود. واژه های کلیدی:نماتد سیستی، چغندر قند،‭Heterodera schachtii‬، مقاومت، بیماری ریزومانیا