سیدفاطمه کیائی جمالی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
اکبر فرقانی - استادیار خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان

بازیافت مواد قابل استفاده از ضا یعات صنعت ی و قرار دادن دوباره آن در چرخه تول ید از اصول مد یریت پا یدار خاک و حفظ محیط زیست میباشد. با توجه به ا ینکه آهک دهی خاک های اسیدی، یک اقدام ضرو ری برا ی واکنش خاک و قراردادن گیاهان در یک وضعیت تغذیهای مناسب م یباشد، لذا استفاده از مواد ی با هز ینه پا یینتر، اهمیت زیادی پیدا میکند. از فرآورده های جانبی صنایع فولادساز ی شامل لجن کنورتور و سرباره میباشد. سرباره یک فرآورده تولید فولاد است. لجن کنورتور هم در مرحله اکسیداسیون کربن، از چدن مذاب بدست می آید ( ۷). هر ساله ۲۵۰ میلیون کیلوگرم سرباره دراصفهان تولید میشود که حاوی مواد و ترکیبات با ارزشی میباشد که در حال حاضر بدون استفاده مانده است که با توجه به مقدار ز یاد تولید و انباشت آن میتواند خطرات زیست محیط ی متعدد ی را ایجاد کند ولی با توجه به قلیایی بودن ا ین ضایعات، میتوانند به عنوان یک ماده آهکی در خاک ها ی اسیدی کاربرد داشته باشند . همچنین این مواد دارا ی ماده سیلیسیمی میباشند که توانا یی کاهش عناصر سنگین را در خاک دارند. رکس طی تحقیقاتی طولانی مدت رو ی کاربرد انواع سرباره، گزارش داد که غلظت عناصر سنگین بخصوص کارمیم در چغندر قند به طور معنی داری کاهش یافت .او همچنین ب یان کرد ، زمانی کهpH خاک با مصرف مواد آهکی و سرباره به اندازه کافی افزا یش یابد. غلظت عناصر مس و رو ی کاهش مییابد که کاهش هر کدام از عناصر سنگین و میکرو بستگی به مقدار افزا یشpH خاک دارد ( ۵). او همچنین طی بررسی دیگر گزارش داد که استفاده ازسرباره در خاک اسیدی نتوانسته مقدار کروم و واناد یوم خاک را به طور معنی دار ی افزا یش دهد و حتی کاربرد ا ین مواد توانسته بدون هیچ گونه خطر ز یست محیطی، عملکرد محصولات را افزا یش دهد ( ۶). بوکارنیکوو نیز طی تحقیقی بیان کرد که عناصر سنگین در خاک های اسیدی متحرک میباشند و با کاربرد سرباره و مواد سیلیسی، اس ید منوسیلیسک محلول خاک افزایش یافته و تحرک عناصر سنگین به دلیل جذب قوی مواد سیلیسمی به ا ین عناصر کاهش مییابد ( ۱). این تحقیق با هدف بررسی اثر اصلاحی ضایعات فولادسازی و کاهش عناصر سنگین یک خاک اسیدی اجرا شد.