علی اکبر نوروزی
ضیاءالدین شعاعی
نادر جلالی

گرد و غبارها یکی از ویژگی های همدیدی جوی هستند که در مناطق خشک و نیمه خشک از فراوانی رخداد بیشتری برخودارند. رخداد این پدیده بویژه در دهه ی اخیر در منطقه خاورمیانه و ایران از افزایش قابل توجهی برخودار شده است. گستردگی مکان و زمانی این پدیده و عبور آن از ارتفاعات زاگرس موجب نفوذ این پدیده تا مرکز کشور شده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مناطق داخلی دارای پتانسیل تولید گرد و غبار در استان همدان با استفاده از روش های ترکیبی آماری، سنجش از دوری و مدلسازی انجام شد. نتایج نشان داد در مقیاس سالانه بیشترین فراوانی رخداد گردو غبار در استان همدان طی سالهای 2008، 2009 و 2012 ثبت شده است. نکته قابل توجه روند افزایشی گرد و غبار از سال 2008 شروع و ادامه آن تا پایان دوره مورد بررسی می باشد. در مقیاس فصلی، فصل بهار و اوایل تابستان و در مقیاس ماهانه ماه های می، ژوین و ژوییه از بیشرین رخداد گرد و غبار برخوردار می باشند. بارزسازی گرد و غبار روی تصاویر ماهواره ای و بررسی غلضت آنها با استفاده از تصاویر AOD و BTD برای داخل استان همدان گرد و غبار خاصی را نشان نداد و بیشتر گرد و غبار های ثبت شده، ناشی از ورود گرد و غبارهای مناطق بیابانی کشورهای همسایه و یا کانون های داخلی کشور است. با وجود این در نیمه شمالی استان حوالی همدان نوژه، قهاوند مناطقی وجود دارد که با توجه به وجود زمین های خاکی و مناطقی که کاربری آنها تغییر یافته و اکنون فاقد پوشش هستند، همراه با حساسیت پذیری زیاد و بسیار زیاد به فرسایش و وجود خاک های رسوبی بافت ریز با رطوبت کم می توانند تشدید کننده رخداد پدیده گرد و غبار در استان همدان باشند.کلمات کلیدی: BTD، AOD، فیزیوگرافی، تغییرات کاربری، گرد و غبار.