حمید ملا حسینی
مریم شیرانی نژاد
حسین شریفی
حمید رضا ابراهیمی
نرگس مشکل گشا

تحقیق حاضر به سفارش سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان باهدف تعیین حد بحرانی آهن قابل جذب خاک درکشت خاکی خیار گلخانه ای در گلخانه ای با مساحت 1000 مترمربع واقع در شهرستان اصفهان در طی دو سال اجرا شد. ابتدا از خاک حدود 80 گلخانه تحت کشت خاکی خیار گلخانه ای با سطح حداقل 3000 مترمربع واقع در شهرستان های اصفهان، فلاورجان، شهرضا و دهاقان در طی سال های 92 و 93 نمونه برداری خاک انجام شد. 18 خاک با غلظت مختلف آهن قابل جذب از محدوده کم تا زیاد(2 تا 79 میلی گرم بر کیلوگرم) انتخاب شد. دو تیمار شاهد (عدم مصرف آهن) و کوددهی با آهن در 6 تکرار در هر خاک اعمال گردید. ارزیابی نتایج شاخص های مرکزی عنصر آهن براساس نمونه های خاک جمع آوری شده از گلخانه ها نشان داد که میانگین، میانه و مد غلظت آهن قابل جذب در میان خاکهای منتخب به ترتیب 5/26، 5/16 و 1/9 میلی گرم برکیلوگرم می باشد. همبستگی معنی دار و قابل قبولی بین مقدار آهن قابل استفاده خاک و پاسخ گیاه به دست نیامد (( 07/0-r = ). لذا امکان واسنجی مقادیر آهن در مقابل پاسخ گیاه خیارگلخانه ای با استفاده از روش تصویری کیت و نلسون فراهم نگردید و حد بحرانی قابل توصیه حاصل نشد. واسنجی نتایج تجزیه خاک به روش چشمی نشان داد که پاسخ عملکرد نسبی گیاه خیار گلخانه ای برای دستیابی به80 درصد حداکثر عملکرد نسبت به افزایش آهن خاک در محدوده غلظت های 9/8 تا 2/16 میلی گرم برکیلوگرم (خاک های شماره 22 تا51) مثبت می باشد لذا با توجه به نزدیکی آن به حد بحرانی 10 میلی گرم بر کیلوگرم آهن قابل جذب خاک در کشت خیار مزرعه ای، می توان تا حصول تحقیقات بیشتر در این زمینه از حد بحرانی مذکور برای خیار گلخانه ای استفاده نمود. نهایتا پیشنهاد می شود علاوه بر تکرار آزمایش، این دستاورد درشرایط گلخانه دربستر خاک و بدون استفاده از گلدان واسنجی شود.واژه های کلیدی: حد بحرانی، آهن قابل جذب ، خاک، خیار گلخانه ای