بررسی و شناخت ویژگی های عمومی رود خانه ها ومسیل های شرق کشور

به منظور برنامه ریزی درست و بهره برداری صحیح از منابع آبی کشور، داشتن آمار و اطلاعات منابع رودخانه ها امری مهم و بنیادی می باشد. در کشور پایگاه داده ای پراکنده ای توسط ارگان های مختلف ایجادشده است. ولی پایگاهی جامع و مناسب برای ویژگی های عمومی رودخانه های دایمی، مسیل ها و به ویژه مسیل های خشک شرق کشور به صورت منسجم وجود نداشته است. با اجرای این طرح، اطلاعات مختلفی از ویژگی های عمومی رودخانه ها و آبراهه های شرق کشور جمع آوری و استخراج شد. هدف اصلی این تحقیق تهیه شناسنامه و ایجاد پایگاه داده برای ویژگی های عمومی رودخانه های 5 استان خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سمنان، مازندران و حوزه های آبخیز مربوط به آن ها است.استان خراسان شمالی با مساحتی بالغ بر 28166 کیلومترمربع، به دلایل شرایط خاص اقلیمی و وضعیت بارش در این مناطق، یکی از مناطق سیل خیز کشور محسوب شده و شبکه گسترده ای از رودخانه های دایمی، فصلی و سیلابی در آن گسترده شده اند که اغلب آن ها از داخل استان سرچشمه گرفته و درنهایت به دریای خزر و بخشی نیز به کویر مرکزی ایران منتهی می گردند. به منظور شناخت ویژگی های عمومی این رودخانه ها، ابتدا بر اساس شبکه هیدرو گرافی بر روی نقشه 250000: 1، شبکه رودخانه های استان تهیه و سپس با توجه به محدود ه های مطالعاتی تماب، کل استان بوشهر به 22 محدوده مطالعاتی تقسیم شد و شبکه رودخانه ای هر واحد مطالعاتی تهیه و رودخانه های آن شماره گذاری گردید. با انطباق شبکه هیدروگرافی 1:250000 تهیه شده با شبکه هیدروگرافی نقشه های توپوگرافی 1:25000، اطلاعاتی همچون: اطلاعات مکانی و توصیفی مربوط به رودخانه ها و مسیل های مشاهده شده شامل موقعیت، نوع و شبکه آبراهه ها، ارتفاع حداکثر، ارتفاع حداقل، طول رودخانه، شیب طولی آبراهه، مختصات جغرافیایی و ... هر یک از رودخانه ها تعیین گردید.اطلاعات مربوط به الگوی شبکه آبراهه ها، دسته بندی ازلحاظ مورفولوژی، رژیم آبدهی و آبدهی متوسط سالانه در خروجی آبراهه ها، کیفیت آب رودخانه ها، منابع قرضه شامل ذخایر شن وماسه و درنهایت میزان خسارات وارده جانی و اقتصادی ناشی از سیل و فرسایش در حد گزارشات ستاد حوادث غیرمترقبه استان تعیین گردید. درنهایت کلیه اطلاعات جمع آوری شده از عملیات های میدانی و سنجش ازدور، به صورت بانک اطلاعاتی مشخصات عمومی مسیل ها در قالب لایه های ArcGIS و فایل های dbf و Excel مدون شدند. مجموع طول آبراهه ها در استان برابر 38/6449 کیلومتر می باشد از این میزان ازنظر کیفی 72/3444 کیلومتر پیر،312 کیلومتر جوان و مابقی بالغ اند، ازنظر رژیم جریان، 56/2069 کیلومتر دایمی،91/1044 کیلومتر فصلی و مابقی سیلابی اند و درنهایت 94/1383 کیلومتر پیچان رود، 2/5338 کیلومتر مستقیم و مابقی جریان شریانی دارند.واژه های کلیدی: اطلاعات توصیفی، اطلاعات مکانی، رودخانه، شبکه آبراهه ای، ویژگی های عمومی، مسیل، سامانه اطلاعات جغرافیایی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سمنان، مازندران