مهدی جلائیان
سپیده ساسانیان
فاطمه حبیبی
آتوسا فرح پور
کبری تجددی طلب
علی اکبر عبادی
شهربانو حمید زاده
صدیقه رمضانی شهرستانی
فرامرز علی نیا

برنج غذای اصلی بخش اعظم مردم جهان را تشکیل می دهد و طبق آمارهای موجود بخش قابل توجهی از آن توسط آفات انباری بویژه شپشه ی برنج با نام علمی Sitophilus oryzae نابود می شود. با توجه به خسارت ناشی از این آفت و اثرات سو حشره کش های تدخینی مورد استفاده علیه آن و به منظور یافتن جایگزینی مناسب برای فسفید آلومینیوم، در این پژوهش اثر حشره کشی و دورکنندگی تعدادی از ترکیبات گیاهی علیه شپشه ی برنج مورد بررسی قرار گرفت. شپشه ی برنج در شرایط دمایی و رطوبت نسبی مناسب پرورش یافت. سپس از پودر برگ گیاهان اوکالیپتوس، گردو، سیر و نعناع استفاده شد. به منظور بررسی خاصیت حشره کشی، یک واحد آزمایشی شامل یک ظرف پتری دیش حاوی 10 گرم برنج با مقادیر مختلف پودر شامل 0/1، 0/2، 0/5، 1، 2، 4 و 6 گرم مخلوط شد. سپس در هر ظرف تعداد 10 عدد حشره ی کامل هم سن رهاسازی گردید. مرگ ومیر حشرات کامل پس از 48 ساعت شمارش و ثبت شد. به منظور بررسی اثر دورکنندگی، از توری پلاستیکی تیره رنگ استفاده شد. میزان 200 گرم برنج (آغشته با مقادیر مختلف پودر گیاهی) به همراه 10 حشره ی کامل هم سن داخل توری ها ریخته شد. در نهایت در فواصل 15، 30 و 60 دقیقه تعداد حشراتی که از توری پلاستیکی خارج شدند شمارش شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه ی آماری شدند. نتایج نشان داد تفاوت معنی داری بین تیمارهای مختلف شامل اثر کشندگی چهار گیاه اوکالیپتوس، گردو، نعناع و سیر روی شپشه ی برنج وجود نداشت. از نظر تاثیر دورکنندگی، بین تیمارهای مختلف در سه زمان 15، 30 و 60 دقیقه، تفاوت معنی دار مشاهده شد. نتایج این پژوهش نشان داد پودر گیاهان اوکالیپتوس و گردو تاثیر خوبی در دورکنندگی شپشه ی برنج داشته و لذا می توان از این دو گیاه به طور طبیعی برای دور نگه داشتن این آفت انباری استفاده نمود.واژه های کلیدی: برنج، آفات انباری، ترکیبات گیاهی، تدخینی