ارزیابی فنی سیستم های آبیاری زیرسطحی در باغات پسته (مطالعه موردی در منطقه انار با استفاده از لوله های پی وی سی)

باتوجه به اهمیت و نقش آب در کشاورزی و با عنایت به محدودیت منابع آبی در کشور و از طرفی رشد روز افزون جمعیت و تقاضای بیشتر برای تولیدات کشاورزی، اهمیت بهینه استفاده از منابع آبی و افزایش بهره وری آب، مسیولیت مسیولین و دست اندرکاران بخش کشاورزی را دو چندان نموده است. در سال های اخیر در راستای نیل به اهداف مذکور با استفاده از اعتبارات و یارانه های دولتی نسبت به استفاده از انواع سیستم های آبیاری میکرو در باغات کشور اقداماتی صورت گرفته است. علیرغم مزایا و ضرورت های بنیادی توسعه سیستم های آبیاری میکرو، تحقق این مهم نیازمند تحقق یک فرایند علمی و برنامه ریزی شده می باشد. قطعا" توسعه و بهره برداری پایدار از سامانه های آبیاری میکرو به عوامل متنوع محیطی، اقلیمی،اقتصادی، اجتمایی وغیره دارد. روش آبیاری زیرسطحی به عنوان یکی از روش هایی است که میزان تلفات را به حداقل مقدار می رساند. در این روش آبیاری تلفات عمقی، رواناب سطحی و تبخیر از سطح خاک، بطور معنی داری کاهش یافته است. در سال های اخیرا کشاورزان جهت آبیاری باغات پسته با استفاده از آبهای با کیفیت پایین، لوله های پی وی سی را در فواصل متفاوت سوراخ نموده و از آنها برای توزیع بهتر آب در زیر سطح خاک استفاده نموده اند که در بین کشاورزان به روش آبیاری زیرزمینی با استفاده از لوله های پی وی سی معروف است. بررسی های انجام شده نشان داد که این روش آبیاری مطابقت خوبی با روش آبیاری سطحی دارد و در مواردی که تعداد زیادی از کشاورزان باغات خود را از طریق یک منبع آب (چاه مشاعی) آبیاری می کنند و بین کشاوزان اتفاق نظر در خصوص استفاده از سامانه های آبیاری تحت فشار وجود ندارد، با انجام آبیاری به این روش برای سایر کشاورزانی که از این سامانه استفاده نمی کنند مشکلی پیش نمی آید. نتایج اندازه گیری پارامترهای یکنواختی پخش آب، پروفیل رطوبتی، تجمع املاح در خاک و تراکم ریشه در اطراف سوراخ ها نشان داد که در صورتیکه شیب، عمق کارگذاری لوله ها، فواصل و قطر سوراخ ها در این سامانه آبیاری در خاک های مختلف مناسب انتخاب شوند، در مقایسه با روش آبیاری کرتی مرسوم در باغات پسته از یکنواختی بالایی برخوردار است و می تواند تا 30 درصد میزان آب آبیاری را کاهش دهد. اگر چه در این سامانه آب در زیر سطح زمین و با استفاده از لوله های پی وی سی توزیع می گردد و در صورتی که شیب لوله ها حدود یک در هزار باشد از یکنواختی بالایی برخوردار است، ولی با توجه به روش توزیع آب یک روش آبیاری زیرزمینی است و نمی توان آن را با آبیاری قطره ای زیرسطحی مقایسه کرد. به هرحال، استفاده از این سامانه آبیاری در شرایط مذکور و مواقعی که نسبت آب و زمین در بین بهره برداران مقدار ثابتی نیست و استفاده از سامانه های آبیاری قطره ای زیر سطحی مشکل است، بلامانع و باعث صرفه جویی در مصرف آب و افزایش کارآیی می گردد.واژه های کلیدی: آبیاری قطره ای ، کیفیت آب، شوری ، پسته، پی وی سی