بررسی امکان مصرف چای کمپوست به جای کودهای شیمیایی در کشت هیدروپونیک باز محصول گلخانه ای خیار و اثر آن بر کیفیت و کمیت محصول

برای دستیابی به کشاورزی پایدار استفاده از نهاده هایی از قبیل کودهای آلی می تواند در تولید محصول سالم و با کیفیت کمک شایانی داشته باشد. در این راستا، ورمی کمپوست و یا عصاره حاصل از آن بر اساس تحقیقات بی شمار اجرا شده می تواند سهمی در تولید محصولات کشاورزی سالم داشته باشد. هدف از اجرای پروژه، بررسی امکان مصرف چای کمپوست به جای کودهای شیمیایی مرسوم در فرموله کردن کشت هیدروپونیک باز در محصول گلخانه ای خیار است. در راستای هدف پروژه، درصدهای مختلف چای ورمی کمپوست و کودهای شیمیایی شامل T25 (چای ورمی کمپوست 25 درصد + 75 درصد محلول غذایی حاوی نمک های عناصر غذایی براساس فرمول های تجاری متداول)، T50 (چای ورمی کمپوست50 درصد +50 درصد محلول غذایی از نوع نمک های شیمیایی)، 75 (چای ورمی کمپوست 75 درصد +25 درصد محلول غذایی از نوع نمک های شیمیایی) و T100 (100 درصد چای ورمی کمپوست) و به همراه T0 (100 درصد محلول غذایی از نوع نمک های شیمیایی) بر عملکرد و کیفیت میوه خیار ارزیابی شد. این طرح به صورت کاملا تصادفی در 3 تکرار و 5 تیمار در شرایط کنترل شده گلخانه، به صورت کشت هیدروپونیک باز در بسترهای مخلوط پرلیت، کوکوپیت و ماسه با نسبت های40، 40 و20 اجرا شد. آزمایش های فیزیکوشیمیایی شامل کاهش وزن میوه طی زمان نگهداری، pH میوه، مواد جامد محلول (TSS)، و آزمون مکانیکی (بافت و انرژی گسیختگی) و همچنین آزمون ارزیابی ویژگی های حسی و رنگ میوه نیز انجام شد. تغییرات pH و EC محلول غذایی براساس تیمارها و همچنین زه آب خروجی از ناحیه ریشه اندازه گیری شد. نتایج عملکرد محصول طی دو سال اجرای پروژه نشان داد که تیمارهای کودی 50 و 75 درصد ورمی کمپوست عملکرد وزنی مناسبی داشتند. کمترین میزان کاهش وزن میوه در تیمارهای کودی 50 و 75 درصد ورمی کمپوست به ترتیب با مقادیر 4/5 و 5/1 درصد در روز هفتم نگهداری به دست آمد. بیشترین مقدار شاخص pH میوه در تیمار 75 درصد ورمی کمپوست در برداشت اول (5/61) و کمترین مقدار این شاخص در تیمار 100 درصد ورمی کمپوست در برداشت سوم مشاهده شد. بیشترین مقدار مواد جامد محلول (TSS) در تیمار کودی 50 درصد ورمی کمپوست در برداشت اول (4/2 بریکس) و کمترین مقدار این شاخص در تیمار کودی 100 درصد ورمی کمپوست در برداشت سوم (3 بریکس) مشاهده شد. تیمار کودی و اثر متقابل زمان برداشت در تیمارکودی بر شاخص های تغییر رنگ میوه اثر معنی دار نداشت. از نظر خصوصیات مکانیکی محصول (بافت و انرژی گسیختگی)، تیمار 50 درصد ورمی کمپوست در برداشت اول بهترین اثر را بر شاخص بافت (29/29 نیوتن) و انرژی گسیختگی (64/66 میلی ژول) میوه خیار داشت. در ارزیابی شاخص های ویژگی های حسی محصول (شکل ظاهر، رنگ، بو، طعم، بافت، تردی) تیمارهای 50 و 75 درصد ورمی کمپوست در برداشت اول (16-5-95) بهترین اثر را داشت. از نظر قابلیت پذیرش کلی، تیمار کودی 50 درصد ورمی کمپوست بازار پسندتر بود. در ارزیابی شاخص های EC و pH محلول غذایی و زه آب خروجی از ناحیه ریشه، با توجه به EC مجاز کمتر از 8/1 دسی زیمنس بر متر و pH مجاز در محدود 6/5 تا 7/5 برای محلول غذایی ورودی، تیمارهای 50 و 75 درصد ورمی کمپوست مناسبت ترین مقدار EC را بعد از تیمار شاهد داشتند. مقدار pH در این تیمارها به ترتیب با میانگین 6/94 و 6/88 بود. به طور کلی، براساس نتایج به دست آمده از نتایج سال اول و سال دوم کشت، تیمار کودی 50 درصد ورمی کمپوست شرایط بهینه تری را از نظر شاخص های مورد ارزیابی داشت. واژه های کلیدی: خیار، کودهای ورمی کمپوست، کمیت و کیفیت محصول، هیدروپونیک باز