راهنمای زراعت گندم در دیم زارهای گرمسیری

علی رغم پیشرفت هایی که در سالیان اخیر در زمینه افزایش تولید گندم حاصل شده است، چالش تولید این محصول کماکان به قوت خود باقی است. این امر تنها به سبب افزایش تقاضا نیست، بلکه کمبود جدی منابع آبی، شرایط آب و هوایی پیش بینی ناپذیر و تشدید جهانی تنش گرما، کاهش کیفیت اراضی، بروز شیوع بیماری ها و دیگر تنگناهای تولید، نقش پررنگ تری در این زمینه دارند.سازگاری گیاه یکی از عوامل کلیدی است که شدت تاثیر تغییرات آب و هوایی بر تولید مواد غذایی را تعیین می کند. فناوری های نسبتا ارزان مانند تغییر رقم یا زمان کاشت نیز ممکن است عواقب منفی تغییرات آب و هوایی را تعدیل کنند. پذیرش فناوری های جدید توسط کارشناسان، مروجان و کشاورزان، پیش نیاز اصلاح ظرفیت عملکرد ارقام و بهبود مدیریت زراعی است.عملکرد گیاهان زراعی متاثر از مجموع عوامل محیطی، نوع رقم و مدیریت زراعی است. در مناطق دیم گرمسیر کشور، خشکی و گرمای آخر دوره رشد از جمله عوامل اصلی کاهش عملکرد گندم است. ارقام بومی گندم رایج در این مناطق دارای عملکرد پایین و کودپذیری کم هستند و در مقابل بیماری های شایع نیز حساسیت نشان می دهند. ارقام بومی در شرایط مطلوب محیطی نیز محصول زیادی تولید نمی کنند.استفاده از بذور اصلاح شده از عوامل مهم موفقیت زراعت دیم است. در سال های اخیر فعالیت های به نژادی گسترده ای توسط ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران و دیگر ایستگاه های وابسته به موسسه تحقیقات کشاورزی دیم انجام گرفته است که به شناسایی و معرفی ارقام متعدد گندم برای این مناطق منجر شده است. ارقام اصلاح شده گندم توصیه شده در شرایط دیم گرمسیری دارای توانایی افزایش تولید محصول، همزمان با بهبود شرایط محیطی (وضعیت بهتر آب و هوایی و یا اعمال مدیریت زراعی مناسب تر) هستند. این ارقام کودپذیری خوبی دارند و در برابر بیماری های شایع منطقه مقاوم هستند. ارقام اولیه بتدریج با ارقام جدیدتر جایگزین شده اند و برخی ارقام نظیر مارون عملا از چرخه تولید خارج شده اند.توضیح این نکته ضروری است که مطالب ارایه شده در این نشریه، دستورالعملی یکسان برای تمام مناطق نیست، بلکه این توصیه ها بر اساس خصوصیات محیطی هر منطقه و ویژگی های یافته های پژوهشی و تحت نظر محققان و کارشناسان اجرایی در محدوده ذکرشده قابل تعدیل است.