تکثیر بذر گونه های مختلف Pimpinella (6 گونه موجود در بانک ژن ) و بررسی تنوع مورفولوژیک و فیتوشیمیایی آن ها به منظور کشت و اهلی کردن

جنس . L Pimpinella متعلق به تیره چتریان بوده و در دنیا 150 گونه از این جنس گزارش شده است که در اروپا، آسیا و آفریقا پراکنش دارد. در اروپا، 16 گونه و در ایران، 22 گونه از این جنس وجود دارد که اغلب یک ساله هستند، 7 گونه از آنها، انحصاری ایران معرفی شده است. به منظور تکثیر، شناسایی و بررسی ویژگی های کمی و کیفی تعدادی از گونه های جنس Pimpinella.، آزمایش های جداگانه ای در شرایط آزمایشگاهی و زراعی در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور اجرا شد. در مرحله اول، ابتدا نسبت به جمع آوری بذور گونه های P. aurea, P. barbata, P. dichotoma, P. eriocarpa, P. tragium P. puderula از رویشگاه های مختلف کشور اقدام شد. بذرها مورد آزمون جوانه زنی در شرایط آزمایشگاهی قرار گرفتند. در مرحله دوم، نسبت به کشت گونه های مورد نظر بطور مستقیم در شرایط زراعی در مزرعه پژوهشی مجتمع تحقیقاتی البرز در پاییز 1394 اقدام گردید. از بین گونه های مورد بررسی، تنها بذر گونه های P. aurea و P. eriocarpa سبز شدند. گونه P. eriocarpa یک ساله می باشد که در بهار 1395 به گل رفته و در اواسط تابستان بذر تولید کرد. ویژگی های مورد مطالعه گونه Pimpinella eriocarpa در شرایط زراعی شامل برخی از ویژگی های مرفولوژیک و فنولوژیک بود. گیاه در مراحل مختلف رشد (شروع گلدهی، پایان گلدهی و بذردهی) برداشت گردید و از اندام های مختلف (ساقه، برگ، گل آذین و بذر) به روش تقطیر با آب اسانس گیری بعمل آمد و بازده اسانس تعیین شد. جهت شناسایی ترکیب های شیمیایی، اسانس ها مورد آزمون GC و GC/MS قرار گرفتند و نوع و درصد ترکیب های اسانس ها تعیین شد. بازده اسانس مجموع ساقه وبرگ به ترتیب در مراحل شروع گلدهی، پایان گلدهی و بذردهی عبارت از 28/1، 47/0 و 12/0درصد بود. بازده اسانس گل آذین در مراحل شروع و پایان گلدهی، به ترتیب عبارت از 72/1، 1/6 درصد و بازده اسانس بذر در مرحله بذردهی 59/1درصد بود. ترکیب های شاخص مجموع ساقه وبرگ به ترتیب در مراحل شروع گلدهی، پایان گلدهی و بذردهی عبارت از: المیسین (2/25 درصد، 9/20 درصد و 8/5 درصد)، پری گایجرن (9/13 درصد، 5/25 درصد و 6/6 درصد) بودند. ترکیب های شاخص گل آذین و بذر به ترتیب در مراحل شروع گلدهی، پایان گلدهی و بذردهی عبارت از: لیمونن (1/50 درصد، 2/75 درصد و 5/43 درصد)، المیسین (3/11 درصد، 3/11 درصد و 8/11 درصد) بودند. با بررسی نتایج حاصل از این تحقیق، کشت بذر گونه Pimpinella eriocarpa، باید مستقیم در زمین انجام شود و انتقال گیاهچه از گلخانه به زمین کاملا ناموفق بوده است. برای دستیابی به بیشترین بازده اسانس و بالاترین کیفیت اسانس، بهترین زمان برداشت گیاه P. eriocarpa، مرحله پایان گلدهی و شروع بذردهی و بهترین اندام، بذر نارس بود.واژه های کلیدی: Pimpinella، خانواده چتریان، گیاهان دارویی، جوانه زنی، لیمونن، المیسین