محمدرضا قلیزاده - استادیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس

پژوهش حاضر ضمن اشارهای مختصر به نابسامانی های رخ نموده در قلمرو خلافت عباسیان در دوره دوم حکومت ایشانکه به زوال و کم رونق شدن نظام مبادلاتی و اقتصادی بنادر و حوزه تجاری خلیجفارس منجر شد، برآمدن و قدرت گرفتنآلبویه را به عنوان نتیجه ی تبعی ضعف خلافت عباسیان مورد ارزیابی قرار داده و مهمترین تاثیرات سیاست های این خاندانایرانی را بر رونق و رفاه در کرانه و پس کرانه های خلیج فارس مورد بررسی قرار می دهد. همچنین رابطه ی میان تحولات کرانه وپس کرانه های خلیج فارس با شیوه حکمرانی و رقابت های منطقه ای در عصر آلبویه را بررسی می نماید. یافته های تحقیق نشانمی دهد که ضعف دستگاه خلافت، ناامنی و آشوب و درهم ریختگی اوضاع در بنادر و سواحل جنوبی همچون بصره و قطیف واحساء تا بحرین، در تقارن با ظهور خاندان ایران ساز آلبویه به رشد و رونق بنادر وسواحل شمالی خلیج فارس کمک کرده است،درنتیجه بنادر شمالی خلیج فارس به مرکزیت سیراف دوره ای از شکوه و اعتلا را در دوره اقتدار آلبویه تجربه نمودند، آنگاه بااوج گیری اختلافات داخلی میان آلبویه و در پی بالا گرفتن رقابت های منطقه ای بر سر کنترل راه های تجاری، به تدریج اینبنادر بی رونق شدند و کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس رو به انحطاط نهادند و راه های تجارت دریایی به بنادری در سواحلدریای سرخ در قلمرو فاطمیان مصر منتقل گردید.

آلبویه، اقتصاد، خلیج فارس، خلافت عباسیان، خلافت فاطمیان