بختیار کریمی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
فریبا علی نظری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه کردستان

تخمین ابعاد جبهه رطوبتی موجب افزایش راندمان کاربرد و استفاده بهینه از آب  می­گردد. با توجه به این­که بیش­تر زمین­هایکشاورزی تحت کشت در اکثر مناطق دنیا نا­مسطح است، شناخت الگوی نسبتا مناسب جبهه­ی رطوبتی در اراضی شیب­دار برای مدیریت و بهره­برداری صحیح از سیستم­هایآبیاری قطره­ای ضروری می­باشد. در این پژوهش، برای اندازه­گیری جبهه پیشروی رطوبت در خاک دو مدل فیزیکی به شکل مکعب مستطیلساخته شد. از مدل کوچکتر برای انجام آزمایش­ با دبی کمتر و از مدل بزرگتر برای آزمایش­ با دبی بیشتر استفاده شد. آزمایش­ها برای چهار شیب مختلف (0%، 10%، 20% و 30%)، سه نوع خاک با بافت­های مختلف (سبک،متوسط، سنگین)،  با سه دبی قطره­چکان (2، 4 و 6 لیتر در ساعت) به انجام رسید. نتایج نشان داد که گسترش پیاز رطوبتی در اراضی شیبدار در قسمت پایین دست و بالادست قطره­چکان (برای دبی­ها و خاک­های مختلف) متفاوت می­باشد، بنابراین، طراحی در ارتباط با موقعیت قرارگیری قطره­چکان و گیاه در اراضی شیب­دار بایستی متفاوت از اراضی مسطح باشد و با توجه به ماهیت اراضی شیب­دار و موقعیت گیاه به سمت پایین قطره­چکان تغییر مکان داده شود که مقادیر دقیق آن وموقعیت دقیق قرارگیری قطره­چکان ها برای سناریوهای مختلف (برای دبی­ها، شیب­ها و خاک­های مختلف) در این تحقیق ارائه شده است. نتایج نشان داد که درصد شعاع خیس شده پایین دست قطره­چکان در اراضی شیبدار برای سه نوع خاک سنگین، متوسط و سبک به ترتیب بین 5/81-2/49%، 76-2/49% و 7/70-3/48% متغییر می­باشد و این مقادیر برای درصد شعاع خیس شده بالادست قطره­چکان به ترتیب بین 8/50-5/%18، 8/50-%24 و 7/49-3/29% متغییر می­باشد.  نتایج این تحقیق می­تواند به عنوان یک راهنمای کلی در طراحی سیستم­های آبیاری قطره­ای در اراضی شیبدار استفاده گردد و موقعیت گیاه و قطره­چکان را به صورت نسبتا دقیقی مشخص کند.     

پیاز رطوبتی, قطر خیس شده, مساحت خیس شده, توزیع افقی و عمودی رطوبت